Пензиските средства во Данска се 233 проценти од БДП, во Македонија – парите во приватните пензиски друштва се 15 отсто од БДП, а во Грција, Албанија и во Србија, тие во 2021 година биле до 1 процент од БДП. Многу важен податок е и стапката на покриеност на работоспособното население со пензиски планови
Државни пензиски фондови, приватни пензиски друштва, пензиски осигурувања преку осигурителните друштва – се дел од моделите со кои се обезбедува иднината на пензионерите во светот. Демографските статистики стануваат сè позагрижувачки и насекаде пензиските фондови и нивната одржливост се во фокусот на вниманието на властите. Повремено, од различни земји стигнуваат и вести за пропаѓање на некој пензиски фонд, или пак, за неопходна реформа, како што деновиве сериозно се зборува за Вториот пензиски столб во Хрватска, кој навидум е сличен како нашиот, но според експертите што ги консултираше „Слободен печат“, има суштински разлики и потребна е детална анализа дали нивните слабости може да се покажат и кај нас.
Но, она во што се сложуваат сите експерти што го следат пензискиот систем е дека тој се креираше со поинакви параметри, пред сè со поголема стапка на пензиски придонес, која изнесуваше 21,2 проценти од БДП, за разлика од сегашните 18,8 проценти. Од овие 18,8 проценти, во државниот фонд остануваат 12,8 проценти, а во приватните 6 проценти. Хрватските економисти, на пример, предлагаат во рок од 20 години да има промена со која ќе плаќаат само пет проценти во првиот фонд, а останатите 15 проценти да можеме да се вложуваат во пензиска заштеда по сопствен избор.
Податоците за трите приватни пензиски фондови: Сава пензиско друштво, КБ прв отворен пензиски фонд и Триглав отворен задолжителен пензиски фонд, покажуваат дека кај нив има околу 2 милијарди евра, при што само минатата година се префрлени 181,3 милиони евра, што претставува околу 1,4 проценти од БДП. Во доброволните пензиски фондови има околу 50 милиони евра, со тоа што во 2022 година биле реализирани 6,5 милиони евра, или 0,5 отсто од БДП. Минатата година од придонеси во Фондот за ПИОМ се уплатени 861,7 милиони евра. За пензии, пак, се одлеале околу 1,1 милијарда евра.
Глобалните пензиски средства се зголемија за околу 7 проценти во 2021 година од 56,3 трилиони американски долари на 60,6 трилиони американски долари, покажа најновиот извештај на ОЕЦД „Пазарите на пензиите во фокус“, што се објави на почетокот на годинава. Притоа, информациите зборуваат дека речиси две третини (64 отсто) или 38,5 трилиони американски долари од пензиските средства беа управувани од пензиски фондови.
Данска беше земја на ОЕЦД со најголем износ на пензиски средства во однос на БДП (233 отсто), потоа Исланд (219 отсто) и Холандија (213 отсто). Спротивно на тоа, и покрај некои зголемувања, пензиските средства сè уште изнесуваат еден процент од БДП или помалку на крајот на 2021 година во некои земји какви што се Албанија, Грција и Србија.
Дарко Саздов, член на Совет на експерти на Агенцијата за капитално финансирано пензиско осигурување (МАПАС), вели дека во моментов кај нас, парите во задолжителните приватни пензиски фондови се 15 отсто од БДП.
– Во трите задолжителни приватни пензиски друштва има околу 2 милијарди евра. Тоа се 15 проценти од бруто-домашниот производ и по банкарскиот сектор, ние сме втор по големина финансиски сектор во финансискиот систем на државата. Стабилноста на капитално пензиско осигурување е неприкосновена. Тоа се пари на индивидуални сметки на корисниците и тоа е нивна инвестиција за во иднина – изјави Саздов за „Слободен печат“.
Покрај пензиските фондови, кои имаат најголем удел во пензиските средства, на глобално ниво има и други видови заштеди за пензиски денови, а поинаков начин применува и Данска.
„Главните двигатели на пензиските системи, на светско ниво, и понатаму се пензиските фондови. Исто така, некои држави користат други начини на штедење за пензија какви што се договори за пензиско осигурување со друштва за осигурување (на пример Данска, Франција) или производи што ги обезбедуваат и ги управуваат банки и инвестициски компании (како, на пример, индивидуални сметки за пензија во САД“, пишува во Извештајот за капитално финансирано пензиско осигурување за 2022 година, подготвен од Агенцијата за капитално финансирано пензиско осигурување (МАПАС).
Во Вториот столб 71 отсто од македонското активно население
Според Извештајот, во 2022 година се зголеми и опфатот на населението во Вториот столб со сличен тренд како и претходната година (4% во однос на 2021 година) и достигна учество од 71% во вкупното активно население.
„Уште еден индикатор за важноста на капитално финансираните и приватните пензии во една земја е стапката на покриеност. Стапката на покриеност може да се измери преку бројот на активни членови на пензиските планови (лица кои имаат средства во пензиските планови и сè уште не се пензионирани) во сооднос со работоспособното население (лица на возраст од 15 до 64 години). Пристапувањето во пензиски план може да биде задолжително, доброволно или поттикнато преку автоматско вклучување. Достапните податоци покажуваат дека во 2021 година, во 15 од вкупно 30 истражувани земји, повеќе од 75 отсто од работоспособното население е опфатено во задолжителните пензиски планови. Највисоки стапки на покриеност се бележат во Данска, Финска, Исланд, Латвија и Шведска каде што скоро целокупното работоспособно население учествува во задолжителните пензиски планови. Во Латинска Америка, Чиле (84,3%) и Коста Рика (84,2%) бележат високи стапки на покриеност, што не е случај во другите земји, како, на пример, Колумбија (54,5%) и Перу (37,3%)“, пишува во Извештајот.
