Животната средина и годинава не била меѓу топ приоритетите на власта. Најновиот извештај на Европската комисија за напредокот на Северна Македонија кон ЕУ нотира дека земјава не е целосно усогласена со повеќе Директиви од европското законодавство, а во изминатиот период не направила многу за тоа да се промени. Нема подобрување ниту во капацитетите на институциите, заштитата на воздухот стагнира, а циркуларната економија, сепарирањето и рециклирањето на отпадот се заложби само на хартија. Процесот за репрогласување на Охридското Езеро, Студенчишко Блато и Матка сè уште не е финализиран, но извештајот потенцира дека и веќе постоечките заштитени подрачја мака мачат со недостатокот на одржливо финансирање и со административниот капацитет за управување.
Недостатокот на специјализиран кадар и слабиот институционален и административен капацитет, според извештајот за напредокот на земјава, води кон одобрување на инфраструктурни проекти без претходно да се предвиди нивното влијание врз животната средина. Во овој поглед многу не се променило ниту по донесувањето на Законот за инспекциски надзор во април 2022 година, од кој се очекуваше поголема заштита на животната средина.
„Пристапот до правда за прашања од областа на животната средина е практично непостоечки, а и јавниот пристап до информации е слаб. Постои Архус центар кој не е целосно оперативен и обезбедува застарени податоци и информации. Северна Македонија, исто така, треба да обезбеди еколошкиот мониторингот да ги исполнува стандардите на ЕУ“, стои во извештајот на ЕК.
Нотирано е дека е постигнат многу ограничен напредок во однос на квалитетот на воздухот, а постојниот мониторинг систем треба да се унапреди. Во поглед на третманот на отпадот, иако сегашната правна и политичка рамка е во голема мера усогласена со законите на ЕУ, сепак имплементацијата останува значаен предизвик. Во извештајот на ЕК стои дека сепарацијата и рециклирањето на комуналниот отпад се на несоодветно ниво, како и дека депонирањето сè уште е доминантен метод за управување со отпадот во земјава, а како позитиван момент се нотира подготовката на Националната стратегија за управување со отпадот. Принципите на циркуларната економија се вградени во националното законодавство за управување со отпад, но конкретен напредок сè уште недостасува поради ограничената свест на засегнатите страни, недоволната финансиска поддршка и инфраструктурните недостатоци. Во поглед одговорот на земјава на климатските промени, извештајот на ЕК нотира дека нема постигнат напредок. Не е донесен законот за климатска акција, а земјава ќе мора да воведе и данок на јаглерод до крајот на 2025 година.
„Крајно време е владата да почне да ја смета животната средина како еден од своите приоритети. Ова особено се однесува на неколку акутни прашања како што е третманот на отпадот и квалитетот на воздухот и водите, но секако дека внимание мора да им се посветува и на сите други прашања од ова поглавје. Многу е важно и донесувањето на законите кои се заглавени со години, како што се тие за климатска акција, води, природа или индустриско загадување, како и јакнењето на капацитетите на институциите и на централно и на локално ниво“, вели Бојана Станојевска-Пецуровска од Центарот за климатските промени.
Во управувањето со водите, правната и политичката рамка е во голема мера реализирана, а формиран е и Национален регистар за подземни води, но не е достапен за јавноста. Земјата сè уште се соочува со многу предизвици да обезбеди квалитетно водоснабдување, да се справи со загубите на вода, со регулацијата на речните корита и со третманот на отпадните води. Сè уште се чека и на новиот закон за заштита на природата, а се чека и конечното репрогласување на неколку многу значајни заштитени подрачја како Охридското Езеро, Студенчишко Блато и Матка. Во изминатот период не се донесе ниту законот за индустриско загадување, а нема напредок ниту во во областа на хемиското и загадувањето со бучава.
