И аблацијата и емболизацијата се минимално инвазивни методи, тоа не е операција, вели во интервју за Фактор, доц д-р Александар Ѓорески, интевентен радиолог во Клиничката болница „Аџибадем Систина“. Појаснува дека со овие најсовремени методи се третираат пациенти со тумори и со канцери, но таргетот е самиот тумор, односно метастазите.
Аблацијата претставува третман на туморот со внесување на одредена игла/ антена/ електрода преку кожата директно во туморот а под контрола на ултразвук, компјутер или ангиографија. Потоа преку иглата се испорачува термална енергија во самиот тумор која има за цел да го уништи. Од друга страна емболизацијата, било да е хемо или радиоемболизација е повторно минимално инвазивна и овде не е потребна никаква анестезија. Преку крвен сад влегуваме со специјален катетер во артеријата која го исхранува туморот и тука даваме лек или аплицираме зрачење кое има за цел да го уништи туморот, да го сопре неговиот крвоток што би резултирало со негово целосно или делумно уништување. Сите овие методи на третман на туморите се комплементарни со онколошките и хируршките техники на лекување. Имено, нам не ни смета да направиме аблација иако пациентот веќе прима системска хемотерапија, но исто така му дозволуваме на онкологот да го “одмори” пациентот од долгите и напорни хемотерапии, појаснува доц. д-р Ѓорески.
Васкуларните заболувања се едни од најчестите, но благодарение на постојаниот развој на медицината, ваквите заболувања сега успешно се третираат со една од поновите гранки, односно со интревентната радиологија. Како специјалист во оваа област, може ли подетално да ни кажете за каква метода станува збор?
Д-р Ѓорески: Периферната артериска болест заедно со коронарната артериска болест се едни од најчестите заболувања на модерното живеење, пред се заради брзиот и нередовен начин на живот, зголемената инциденца на обезност, хипертензија и дијабетес кај општата популација но и заради зголемениот процент на се постара популација во одредени делови од Европа и светот. Атеросклерозата на артериите е процес на наталожување на масни наслаги во крвните садови што потоа доведува до нивно стеснување или запушување а ова пак води кон сериозни настани како исхемија, инфаркт или гангрена кога зборуваме за периферната циркулација.
Стеснувањата на крвните садови може да се третираат со неколку различни модалитети започнувајќи од медикаментозен третман или третман само со лекови (најчесто статини и лекови за антиагрегација), потоа со хируршки третман и во најново време со минимално инвазивни ендоваскуларни методи како што се балон дилатација или пак поставување на стент во крвните садови.
Во последните две децении минимално инвазивните радиолошки и кардиолошки техники доживеаја енормна експанзија и надалеку ги надминаа позастарените хирушки техники на лекување на периферната артериска болест. Ова се случува поради неколку факти како што се: рапиден напредок во медицинската технологија со употреба на се помодерни уреди за работа(жици, катетри, балони, стентови итн), но и заради тоа што успеваме да постигнеме еднаков ако не и во многу наврати подобар резултат од хирургијата без операција. Предноста на интервентните радиолошки процедури е во тоа што се минимално инвазивни, не побаруваат никаква анестезија и пациентот останува само една вечер во болница или пак си оди истиот ден неколку часа по завршување на процедурата.
Самата интервенција на артериите се изведува со мини-пункција најчесто на препонската артерија или на артерија на раката и потоа со помош на најразлични уреди докторот навигира низ стеснувањата и го проширува крвниот сад со балон катетер или пак со стент.
Интервенцијата може да трае од 45мин до 2ч зависно од тоа за кој крвен сад се работи но и од комплексноста на наодот.
Во мојата кариера досега имам направено околу 800 ендоваскуларни интервенции на артериските крвни садови, успехот е голем, би рекол во повеќе од 95% од случаите успеваме да го извлекуваме сегментот кој е засегнат без притоа да мора пациентот да оди на хирургија. Овие интервенции од неодамна започнаа да се изведуваат и на одделот за интервентна радиологија во КБ Аџибадем Систина во Скопје.
Дали работите и посложени оперативни зафати кои се изведуваат со неинвазивни операции, на пример дали ги третирате пациентите со мозочни удари и висцерални аневризми, кои според статистичките податоци за жал се сè почести?
Д-р Ѓорески: Еден од најсофистицираните делови во ендоваскуларната медицина воопшто се невроваскуларните интервенции. Во нашиот тим за интервентна радиологија во КБ Аџибадем Систина ја имаме Доц. Менка Лазареска која е еден од пионерите во овој сегмент во државата и доктор кој има убедливо најголем број на извршени небро-интервентни процедури во Македонија. Одговорот е ДА, на нашиот оддел ги третираме и пациентите со ран мозочен удар од исхемично потекло со минимално инвазивен пристап кој се вика механичка тромбектомија. Тоа би значело дека повторно преку крвен сад влегуваме со катетер и одиме до најтенките артерии во мозокот и со помош на специјални уреди го вадиме тромбот кој го затнал крвниот сад и предизвикал мозочен удар. Ова е една од најмодерните методи во медицината која значително го подобрува исходот на пациентите со акутен удар бидејќи веднаш се воспоставува циркулација на мозокот и му овозможува побрзо да заздрави.
Што се однесува до проширувањата на крвните садови или аневризмите, тие можат да бидат мозочни но и на другите делови од телото или висцерални.
И овде одговорот е ДА, ги третираме и едните и другите видови на аневризми.
Всушност, техниката/ механизмот на ендоваскуларен третман на мозочните и висцералните аневризми е сличен но станува збор за разлика во димензиите на крвните садови што ја прави и процедурата на лекување малку поразлична во однос на материјалите кои се употребуваат.
Најчесто користена техника на третман на аневризмите е со нивно исполнување со специјални жички кои се нарекуваат “coil” и кои имаат за цел да ја исклучат аневризмата од циркулација со цел да стане неактивна и безопасна. Користиме и понови и понапредни техники на третман како што се стент или балон потпомогнато коилирање, потоа употреба на пренасочувачи на проток или други поспецифични уреди а понекогаш и течни агенси.
Најновите достигнувања во оваа област се и третман на пациентите со канцери и метастази, може ли подетално од вас да слушнеме како се изведуваат ваквите оперативни зафати, дали повторно станува збор за неинванзивен третман или сепак тоа е поинванзивен зафат?
Д-р Ѓорески: Токму така, една од најновите дисциплини е интервентната онкологија во која како што и самиот термин кажува, станува збор за третман на примарни тумори или пак метастази со интервентни методи, повторно без операција. Интервентната онкологија полека се издвојува како најмодерна но и за жал најфреквентна гранка од интервентната радиологија бидејќи бројот на новозаболени пациенти од канцер е во постојан пораст.
На многу начини учествуваме во дијагностиката и дел од лекувањето на болните од канцер. На пример, во дијагностиката сме застапени со биопсии, во делот на помагање за примањето на терапија со поставувањето на специјални катетери за примање на терапија а пак во делот на лекувањето на карциномите со неколку техники од кои најзначајни се аблација и емболизација која може да биде хемоемболизација доколку аплицираме лек-цитостатик или пак радиоемболизација доколку аплизираме зрачење директно во туморот.
И аблацијата и емболизацијата се минимално инвазивни методи, тоа не е операција.
Аблацијата претставува третман на туморот со внесување на одредена игла/ антена/ електрода преку кожата директно во туморот а под контрола на ултразвук, компјутер или ангиографија. Потоа преку иглата се испорачува термална енергија во самиот тумор која има за цел да го уништи. Аблацијата може да се примени на разни органи како што се: црн дроб, бели дробови, бубрег, коски, лимфни жлезди, дојка итн. Предноста на аблацијата е што е минимално инвазивна, се изведува со анестезија која најчесто не е целосна а може да се повторува и до 10-тина пати по потреба. Од друга страна емболизацијата, било да е хемо или радиоемболизација е повторно минимално инвазивна и овде не е потребна никаква анестезија.
Преку крвен сад влегуваме со специјален катетер во артеријата која го исхранува туморот и тука даваме лек или аплицираме зрачење кое има за цел да го уништи туморот, да го сопре неговиот крвоток што би резултирало со негово целосно или делумно уништување.
Сите овие методи на третман на туморите се комплементарни со онколошките и хируршките техники на лекување. Имено, нам не ни смета да направиме аблација иако пациентот веќе прима системска хемотерапија, но исто така му дозволуваме на онкологот да го “одмори” пациентот од долгите и напорни хемотерапии. Понекогаш, аблацијата може да се изведе и во директна комбинација со хирургија, т.н. интраоперативна аблација.
Колку брзо се опоравуваат пациентите и дали по ваквиот зафат потребни се и други онколошки третирања, во смисла дополнителни хемотерапии, зрачење…?
Д-р Ѓорески: После аблација или емболизација пациентите најчесто си одат дома наредниот ден или за два дена. Во однос на тоа дали пациентот и понатаму ќе продолжи со системска хемотерапија или зрачење се зависи од стадиумот на болеста, бројот на тумори, возраста на пациентот како и од природата на самата болест.
Аблацијата во многу наврати претставува куративна метода односно дефинитивна техника со која целосно може да се излечи еден туморски супстрат доколку за тоа дозволува големината и бројот на тумори. Понекогаш се применува и комбиниран или т.н. “stage” третман кога во договор со онколозите и хирурзите одиме најпрво со еден вид на лекување, на пример хемотерапија, потоа ние правиме аблација или емболизација и на крај пациентот оди на оперативен третман или трансплантација. Затоа од клучно значење е да не се носат индивидуални одлуки од страна на еден доктор кај онколошките пациенти туку во нивното лекување мора пристапот да биде мултидисциплинарен, т.е да се вклучат лекари од повеќе специјалности во донесувањето на конечната одлука.
Постојат ли и други здравствени состојби кои успешно се лекуваат со интервентаната радиологија?
Д-р Ѓорески: Еден од најинтересните делови од интервентната радиологија е третманот на разни бенигни состојби кај обата пола, машки и женски пред се со емболизација.
Овде би го издвоил минимално инвазивниот третман на миомите на матка со емболизација. Тоа е техника која што е веќе етаблирана и во светот а и кај нас, постои повеќе од 20 години и е внесена во гинеколошките препораки како дел од армаментариумот на третман на миоми. Се работи за метода која е наменета за пациентки кај кои оперативниот зафат не е можен од технички, најчесто анатомски причини, потоа кај пациентки кои не сакаат хистеректомија односно сакаат да си ја сочуваат матката како орган и кај пациентките кои дефинитивно не сакаат операција. Ефектот од емболизацијата на миомите е одличен доколку се пристапи на вистински начин и доколку се одбере правиот пациент. Оваа метода во Македонија се изведува исклучиво во нашата болница и на ниту едно друго место.
Интересен третман кај машката популација е емболизација, односно минимално инвазивен третман на бенигна хиперплазија на простатата. Ова е техника при која влегуваме во обете артерии кои ја васкуларизираат простатата кај мажите и истата ја емболизираме со цел да се намали волуменот и притоа да ги снема или да се намалат симптомите предизвикани од зголемена простата како што се: зачестено мокрење, недоиспразнетост на мочниот меур, уринарна ретенција, долготрајно носење на катетер и намалување на ризикот од воспаление на простатата и канцер.
За разлика од трансуретралната ресекција на простатата која исто така е минимално инвазивна но сепак хируршка метода, овде немаме никаква анестезија и се работи за амбулантска процедура, односно интервенција која не бара болнички престој.
И оваа метода е достапна од неодамна на одделот за интервентна радиологија во КБ Аџибадем Систина.
Потоа интересни состојби кои се третираат успешно по пат на амеболизација се третманот на варикоцела кај мажите и третманот на пелвичен болен синдром или синдром на проширени карлични вени кај жените.
Во однос на опремата, односно апаратурата, може ли да ни појасните за каков апарат станува збор и дали е потребен мултидисциплинарен пристап при различните интервенции?
Д-р Ѓорески: Се работи за еден од најновите и најсофистицирани ангиографски системи на пазарот воопшто од прозиводителот GE, поточно за моделот Allia IGS 5 со вградени сите можни дополнителни алатки за емболизација на тумори, третман на мозочни аневризми и артерио-венски малформации, 3Д ротациона ангиографија, КТ итн…
Во најскоро време во нашата болница се планира да се инсталира и уште еден ангиограф, хибридна ангиографска сала која ќе биде единствена од ваков вид во регионот. Ова подразбира апарат со можности за минимално инвазивни интервенции а во исто време и просторија и машина на која ќе може истовремено да се изведуваат и хируршки зафати со сите услови за стерилност и антисепса.
Оваа ангиографска сала пред се ќе најде примена во сложени ендоваскуларни интервенции на аортата од типот на ЕВАР, ТЕВАР, frozen elephant trunk итн. Потоа овде ќе може да изведуваат и интервенции на срце од типот на ТАВИ а секако и сите други видови на ендоваскуларни интервенции.
За речиси сите погоре наброени процедури, за сите онколошки и невроваскуларни интервенции е потребен мултидисциплинарен пристап, односно тимски третман од страна на доктори од различни специјалности како што се: радиолози, кардиолози, кардиохирурзи, васкуларни хирурзи, онколози, неврохирурзи, абдоминални хирурзи.
Носењето на одлуките тимски значи и помал степен на грешка а највисок можен процент на успех во лекувањето на сите комплексни здравствени состојби.
Овој пристап е неопходен доколку сакаме на нашите пациенти да им го обезбедиме најдоброто, а тоа го имаме на нашиот оддел и целосно во КБ Систина.
извор – Фактор
