Verovatno da ne postoji turista iz naše zemlje koji je imao prilike da poseti Solun, a da tom prilikom nije otišao da poseti i Srpsko vojničko groblje “Zejtinlik” koje se nalazi u neposrednoj blizini samog centra grada.
A nekada je mesto na kome se prodavalo ulje ili zejtin (po turskom) bilo samo ledina u okolini Soluna, na kome se kasnije nalazila Glavna vojna poljska bolnica srpske vojske. Do nedavno je o ovom mestu, koje je uz manastir Hilandar na Svetoj Gori jedino što na teritoriji bratske nam Grčke pripada Srbiji, uzevši u obzir da je zemljište na kome se Zejtillnik nalazi poklonjeno našoj zemlji od strane Republike Grčke, brinuo čuveni Đorđe Mihailović.
A rame uz rame sa srpskim ratnicima, prilikom proboja Solunskog fronta su stradali i ruski, francuski, italijanski i engleski vojnici, a svi pronađeni ostaci se danas nalaze u sklopu memorijalnog kompleksa koji nosi naziv Srpsko vojničko groblje “Zejtinlik”. Uprkos nazivu, činjenica je da Francusko groblje najbrojnije, a zatim slede Srpsko, pa Italijansko i Englesko, te Rusko koje je ujedno prostorno i najmanje, a i na kome je sahranjen najmanji broj vojnika.
Na mestu na kome se nalazilo groblje Glavne vojne poljske bolnice srpske vojske u okolini tadašnjeg grada Soluna, koje je nosilo naziv Zejtinlik, 1926. godine je doneta odluka da se pronađu ostaci svih srpskih ratnika koji su stradali prilikom proboja Solunskog fronta i sahrane na tom mestu. Ljude koji su se bavili ovim, ni malo lakim poslom, predvodio je Savo Mihailović, Srbin rodom iz Grblja u Boki Kotorskoj. Upravo to je bio početak nastanka memorijalnog kompleksa Zejtinlik u prestonici grčke oblasti Makedonija.
Posebno je zanimljiv podatak da je Republika Grčka našoj zemlji praktično dala na korišćenje zemljište na kome se nalazi ovaj kompleks i to potpuno besplatno. Razlog zbog koga je priprema i gradnja Zejtilnika, kako se često jednostavnije naziva ovaj kompleks, trajala tako dugo, i to od 1926. kada se počelo sa pronalaženjem tela srpskih boraca i njihovom ekshumacijom, pa sve do Dana primirja u Prvom svetskom ratu, 11. novembra 1936. godine, jeste što je apsolutno sav građevinski materijal dopreman iz Republike Srbije.
Ne možemo, a da ne pomenemo zasluge čuvenog arhitekte, gospodina Budimira Hristodula, rodom iz Aleksinca. Osim što se borio kao jedan od 1.300 kaplara, on je bio i glavni neimar prilikom gradnje Zejtinlika, a posebno je zanimljiv podatak da je on lično bio angažovan na inicijativi koju je uspeo da sprovede u delo, da se na ovo groblje donesu sadnice čempresa iz srpskog manastira Hilandar, na Svetoj Gori, koje su tako sađene da simbolično predstavljaju stražu svima onima koji su svoje živote dali za otadžbinu.
Gore pomenuti Savo Mihailović je ostao da služi svojim saborcima i to tako što je predano i marljivo uređivao njihove humke, a svim dobronamernim posetioca Srpskog vojničkog groblja govorio o njihovim podvizima i vodio ih u obilazak spomen kosturnice. Kako je Savo ubrzo po završetku mučnog posla pronalaženja ostataka, te njihove ekshumacije i umro, brigu o Zejtilniku je preuzeo njegov sin, Đuro, koji je ostao upamćen po mnogo čemu, ali i po činjenici da je uspeo da spreči nacističke snage tokom Drugog svetskog rata da opljačkaju ovu svojevrsnu Svetinju našeg naroda.
Naime, kako je pričao njegov unuk, čika Đorđe Mihailović, kada su “Švabe” došle kod njegovog oca i htele nasilno da uđu i oskrnave ono što je on brižljivo čuvao, Đuro ih je upozorio da ne bi trebalo to da rade, jer tu leže njihovi saborci. Tom prilikom je, vidno zbunjenim Nemcima rekao, da ono N.N. što piše na mnogim spomenicima, zapravo znači “Nepoznati Nemac” na našem jeziku i da bi trebalo da imaju poštovanje prema svojim mrtvim drugovima. Na taj način je, hrabri Đuro sačuvao ono što o čemu je brinuo još dugi niz godina.
A čika Đorđe, kako od milošte mnogi Srbi vole da zovu doskorašnjeg čuvara Zejtinlika, rođen je u Solunu – na tlu Grčke i oženjen Grkinjom Fotini, a brigu o grobovima palih srpskih ratnika vodi još od davne 1961. godine. Iako je rođen 1928. godine, još uvek vodi računa da svako ko dođe na Zejtilnik sazna što više, kako o hrabrim srpskim vojnicima, tako i o srpskoj istoriji.
Ko još čuva srpsko groblje u Solunu pored čika Đorđa?Čuvar groblja Zejtinlik od marta 2014. godine bio je Predrag Nedeljković iz Kraljeva (1968.). Predrag je razrešen ove dužnosti krajem 2021. godine.Posetioce danas uz primetno manje prisutnog čika Đorđa dočekuju kustosi Krstimir Tzopas i Olga.
Gospodin Krstimir već 30 godina živi u Solunu, radio je za građevinsku firmu koja je sarađivala sa našim konzulatom i na taj način stekao poverenje konzula koji mu je ponudio da postane čuvar Srpskog groblja.G. Krstimir je po ocu Grk, a po majci Srbin.
