Македонските граѓани веројатно ќе треба да почекаат на отворањето на фабриката за електрични возила во Тетово, откако Владата во заминување на една од последните седници во 2023 година, одржана на 26 декември, дала согласност Дирекцијата за технолошки индустриски развојни зони да потпише анекс кон договорот за доделување државна помош склучен со инвеститорот „Некст.е.ГО мобиле“ во август 2022 година.
Помпезно најавена инвестиција
Претставници на Владата, застапувана и претставувана од Дирекцијата за технолошки индустриски развојни зони, и „Некст.е.ГО мобиле“ на 13 август 2022 година со голема помпа во ТИРЗ Тетово потпишаа договор за државна помош за новата инвестиција, која предвидуваше целосно производство на електрични автомобили, прва ваква инвестиција во историјата на државата.
На настанот по повод презентирањето на новата инвестиција и потпишувањето на договорот тогаш се обратија претставници на Владата, како и на компанијата „Некст.е.ГО мобиле“. Во своето обраќање, министерот за финансии Фатмир Бесими нагласи дека големите инвестиции имаат ефект на снежна топка.
„Брендовите привлекуваат локално и нови инвестиции, како странски, така и домашни. Тие креираат нова вредност, го јакнат извозот преку промената на неговата структура кон производи со поголема додадена вредност, креираат нови работни места и влијаат кон забрзување на економската активност и економскиот развој. Нашата определба како Влада е да ги поддржиме и промовираме странските инвеститори што ќе можат да го обезбедат тој ефект и кои пред сè ќе донесат придобивки за нашите граѓани, домашните фирми и економијата“, рече Бесими.
Министерот за економија Крешник Бектеши говореше за придобивките од инвестицијата.
„Со оваа мултимилионска инвестиција на компанијата ’е.ГО’ во ТИРЗ Тетово, каде што за првпат ќе почнат да се произведуваат електрични возила во Северна Македонија, започнува нова ера во делот на странските инвестиции, но и за граѓаните за користење електрични автомобили. Истовремено оваа инвестиција ќе донесе нови технологии и знаења од автомобилската индустрија, кои ќе бидат значајни за развој на индустриското производство. Фабриката ќе придонесе и кон зајакнување на извозот“, изјави Бектеши.
Директорот на Дирекцијата за технолошки индустриски развојни зони, Јован Деспотовски, во своето обраќање на настанот истакна дека новиот концепт на ТИРЗ дава конкретни резултати.
„По само 18 месеци ја имаме втората инвестиција над 100 милиони евра. Покажавме дека Северна Македонија повеќе не е земја на евтина работна сила туку на мапата земји што имаат капацитет и услови за големи инвестиции. Само од почетокот на годинава имаме постигнато договори за инвестиции со обем од 370 милиони евра. Со вакво темпо очекувам до крајот на годинава да ја достигнеме границата од половина милијарда“, рече Деспотовски.
На настанот се обрати и Али Везваеи, претседавач на бордот на компанијата „е.ГО“.
„Овој договор е уште една клучна цел во стратегијата за глобален раст на ’е.ГО’ и ја нагласува внатрешната вредност на нашата иновативна технологија и пристап. Навистина сме возбудени што ќе го прошириме нашиот производствен отпечаток во Република Северна Македонија, следејќи го нашиот напредок во Бугарија претходно оваа година. Нашиот стратегиски фокус во Југоисточна Европа се заснова на нашето верување во конкурентниот екосистем на регионот, атрактивната инвестициска клима и пристапот до поттикнат и талентиран човечки капитал“, рече Везваеи.
Што велат надлежните?
„Блумберг Адрија“ праша во Дирекцијата за технолошки индустриски развојни зони и во седиштето на „Некст.е.ГО мобиле“ што предвидува анексот на договорот, колку пари државна помош ќе добие компанијата, колку пари во државна помош се досега доделени и кога треба да почне изградбата на фабриката за производство на автомобилите.
Од Дирекцијата за ТИРЗ велат дека нема промена во договорот за државна помош во делот на предвидената висина на државната помош.
„Анексот е од технички карактер и врши прилагодување на реалните состојби и динамика, со што дополнително се олеснува и неговото следење од наша страна. Пред се, направени се прилагодувања на роковите за поднесување барања за исплата од страна на инвеститорот“, велат од Дирекцијата.
Оттаму додаваат дека исто така, направена е корекција во делот на планираната инвестиција односно обврската на инвеститорот е зголемена за околу седум проценти над првично предвиденото.
„Во деловниот план, што е составен дел од договорот, како и анексот предвидена и дополнителна активност за обука на идните вработени во самата компанија“, објаснуваат од Дирекцијата.
Од Дирекцијата посочуваат дека државата досега нема исплатено државна помош кон овој инвеститор односно по овој договор.
На нашето прашање кога треба да почне изградбата на фабриката за производство на автомобилите во Тетово, од Дирекцијата велат дека нема промена на роковите за реализација на проектот во деловниот план на инвеститорот.
„Приоритет останува брзиот почеток со реализација. Секако, имајќи ја предвид реалната состојба и одложувањето со почетокот на работите, очекуваме инвеститорот да достави нова, прилагодена динамика. Во овој момент, нашиот фокус останува почетокот на работите и обезбедување на сите предуслови за истото да се случи“, велат од Дирекцијата.
Првично беше најавено дека производството на автомобили во Тетово треба да почне во последниот квартал од 2024 година. На прашањето дали ќе биде ли запазен овој рок, од Дирекцијата велат дека приоритет е брз почеток со работите.
„Во натамошните активности ќе побараме и прилагодена динамика на реализација на проектот од страна на инвеститорот, за што ќе информираме навремено“, велат од Дирекцијата.
На нашето прашање дали се предвидени пенали или раскинување на договорот за државна помош доколку компанијата ги пробие роковите, од дирекцијата потврдуваат дека во самиот договор се предвидени пенали и враќање на државната помош, како и во останатите што ги склучува Дирекцијата за ТИРЗ, во околности кога истата е исплатена (во дел или целосно), а притоа не се почитуваат обврските на инвеститорот.
„Раскинување на договорот не е опција што во моментот се разгледува од наша страна, иако за истото постои можност во самиот договор. Проектот е значаен за полошкиот и скопскиот регион, но и за државата во целина и сметаме дека треба да се остави дополнителна можност за истиот да се реализира, секако со целосно внимание и заштита на интересот и средствата на државата од наша страна“, наведуваат од Дирекцијата.
Иако најавија, од компанијата до објавата на приказната не добивме одговори.
„Некст.е.ГО мобиле“ е компанија со седиште во Германија и е дел од портфолиото на „НД груп“, групација зад која стои Назиф Дестани, бизнисмен од Македонија познат по неговата компанија „Еколог“.
