Зад величествениот жолт трем на судот од колонијалната ера во градот Хо Ши Мин, 67-годишен виетнамски инвеститор денеска беше осуден на смрт поради грабеж на една од најголемите банки во земјата во период од 11 години. Труонг Ми Лан беше осудена за земање заеми од 44 милијарди долари од Комерцијалната банка Сајгон. Обвинителите рекоа дека 27 милијарди долари веројатно никогаш нема да бидат вратени, јавува Би-Би-Си.Обично тајните власти на Виетнам беа невообичаено отворени за случајот, споделувајќи ги најмалите детали со медиумите. Тие рекоа дека 2.700 лица биле повикани да дадат исказ, а во процесот се вклучени 10 државни обвинители и околу 200 адвокати.
Доказите биле ставени во 104 кутии со вкупна тежина од шест тони. Покрај Труонг Ми Лан, кој ги негираше обвиненијата, обвинети се уште осумдесет и пет лица.
– Мислам дека никогаш немало вакво судење во комунистичката ера. Сигурно немаше ништо од ваков обем – вели Дејвид Браун, пензиониран функционер на американскиот Стејт департмент со долгогодишно искуство во Виетнам.
Судењето беше најдраматичното поглавје досега во антикорупциската кампања „Запалена печка“ предводена од генералниот секретар на Комунистичката партија Нгуен Фу Тронг.
Конзервативен идеолог натопен во марксистичка теорија, Нгујен Фу Тронг верува дека народниот гнев поради неконтролираната корупција претставува егзистенцијална закана за монополот на моќта на Комунистичката партија. Тој ја започна својата кампања во 2016 година, откако го надмина про-бизнис премиерот во тоа време и ја задржа главната функција во партијата.
Труонг Ми Лан потекнува од кинеско-виетнамско семејство во градот Хо Ши Мин, поранешен Сајгон. Градот долго време беше комерцијален мотор на економијата на Виетнам, кој датира од времето кога беше антикомунистички главен град на Јужен Виетнам, со голема етничка кинеска заедница.
По завршувањето на средното училиште, Ми Лан почнала да работи со продажба на козметика на пазарот со нејзината мајка. По некое време и поради поволните политички околности, таа почна да купува земја и недвижен имот откако Комунистичката партија започна период на економски реформи, познат како Дои Мои, во 1986 година. До 1990-тите, таа поседуваше големо портфолио на хотели и ресторани.Иако Виетнам е најдобро познат надвор од земјата по својот брзорастечки производствен сектор, како алтернативен синџир на снабдување за Кина, повеќето богати Виетнамци заработуваа развивајќи и шпекулирајќи со недвижнини.
Целото земјиште е официјално во сопственост на државата, а пристапот до земјиштето често зависи од личните односи со државните службеници. Како што растеше економијата, корупцијата ескалираше и стана ендемична.До 2011 година, Труонг Ми Лан беше добро позната деловна личност во градот Хо Ши Мин и му беше дозволено да организира спојување на три помали банки во поголем ентитет – Комерцијална банка Сајгон.
Виетнамскиот закон забранува секој поединец да поседува повеќе од 5 проценти од акциите во која било банка. За време на судењата, обвинителите тврдеа дека преку стотина компании и луѓе кои дејствуваат како нејзини полномошници, Труонг Ми Лан всушност поседувал повеќе од 90% од Saigon Commerce Bankajalna.
Тие ја обвинија дека ја искористила таа моќ за да назначи свои луѓе за менаџери, а потоа ги упатила да одобрат стотици заеми на мрежата на-компании што таа ја контролирала. Земените суми се фрапантни – нејзините кредити сочинуваат 93 отсто од сите заеми на банката.
Таа, исто така, беше обвинета дека плаќала дарежлив поткуп за да се осигура дека нејзините заеми никогаш не биле потврдени. Еден од лицата на кои им се судеше беше главниот инспектор во централната банка, кој беше обвинет за земање поткуп од 5 милиони долари.
Вредноста на нејзиниот наводно проневерен имот беше еднаква на околу 3 отсто од бруто домашниот производ (БДП) на Виетнам во 2022 година, а обвинителите рекоа дека заплениле повеќе од 1.000 имоти што и припаѓаат.Официјално санкционираниот публицитет за случајот и судењето го фокусираше гневот на јавноста поради корупцијата во насока на Труонг Мај Лан, чие ослабено појавување на суд беше остро контрастно со гламурозните фотографии што луѓето ги виделе во минатото.
Но, има и прашања зошто и како можела толку долго да продолжи со наводната измама.
– Јас сум збунет. Затоа што тоа не беше тајна. На пазарот беше добро познато дека Труонг Ми Лан и нејзината група Ван Тин Фат ја користеа SCB како сопствена свинче банка за финансирање на масовното купување на недвижен имот на најдобрите локации – вели Ле Хонг Хип, која ја предводи програмата за виетнамски студии во Институтот ISEAS – Joseph Ishak во Сингапур.
– Беше очигледно дека од некаде мора да добие пари. Но, тоа е толку вообичаена практика. SCB не е единствената банка што се користи на овој начин. Па, можеби Владата го изгубила видот затоа што има толку многу слични случаи на пазарот.
Дејвид Браун верува дека била заштитена од моќни личности кои доминирале со бизнисот и политиката во градот Хо Ши Мин со децении. И тој гледа поголем фактор во игра во начинот на кој сеспроведува ова судење: обид да се потврди авторитетот на Комунистичката партија врз слободната деловна култура на југот.
