Младите до 25 години во најголем ги прекршуваат ограничувања на брзината. Треба да се работи на мониторинг на сообраќајот, превентивна работа, подигнување на свеста… Добра е идејата за „Сејф сити“ заради неселективност во санкционирањето и поголем степен на контрола, вели професорот од Техничкиот факултет во Битола, Зоран Јошевски. Сте поминале на црвено, возите без возачка дозвола, возите под дејство на алкохол, сте ја пречекориле брзината на возење над граничната што е пропишана – казна затвор од шест месеци, предлага Дејан Трпевски, судски вештак за сообраќајни незгоди и сообраќаен инженер, по трагедијата што се случи минатата недела на еден од главните скопски булевари „Партизански одреди“ кога беше прегазена Фросина Кулакова (22). Ја прегази на пешачки премин Васил Јованов (20), кој возеше пијан, со огромна брзина, поминувајќи на црвено, а притоа без возачка дозвола, но и со досие на прекршоци и кривични пријави. Тој сега е во притвор во Шутка и се истражува дали има елементи делото да се третира како убиство со умисла. Гневот на јавноста за трагедијата беше насочен најмногу кон судот, затоа што судијката Даниела Алексовска Стојановска му пресудила на Јованов да оди во казнено-поправен дом, а со оваа одлука пред седум месеци му била укината мерката притвор. Но безбедноста на сообраќајот ја регулираат полицајци. Сообраќајни полицајци нема ниту на главните булевари каде што се вози најбрзо, а оние што ќе бидат фатени најчесто веднаш се фаќаат за телефон да свртат на некој познат да ја спречи казната. Повеќето од дигиталните семафори што ја мерат брзината на возилата не функционираат, лежечките полицајци се уништени, семафорите често се нефункционални, а таму каде што не функционираат нема сообраќаец да го регулира сообраќајот. Полицијата на сообраќајниците е највидлива само кога поминуваат делегации.
– Единствениот механизам е заострување на казните во правец да не бидат парични. На пример, казна затвор од шест месеци. Сте поминале на црвено, возите без возачка дозвола, возите под дејство на алкохол, со пречекорена брзина, над дозволената брзина – да следува казна затвор од шест месеци. Тоа ќе продуцира страв кај возачите да возат со поголемо внимание и многу помалку да се најдат во ситуации каде што ќе се доведат себеси во незавидна положба. Јас би предложил за почеток шест месеци казна затвор за овие четири прекршоци, кои би требало да се карактеризиираат како кривични дела. Еве, сега власта има можност тоа да го направи. В петок ќе имаат јавна расправа, нека ги карактеризираат овие дела како кривични. Но, сето тоа треба да биде јасно прецизно и детално напишано до најситен детаљ за да се избегне можноста некој во судските лавиринти да го толкува на еден или на друг начин. Да биде многу лесно и прецизно напишано за лесно и да се спроведе во практиката – предлага Трпевски за „Слободен печат“.
Контрола треба 24/7 . Според него, како што е сега напишан Законот во делот на безобѕирно управување со моторно возило, тоа е направено непрецизно и остава голем простор за манипулации, во зависност од потребата и ситуацијата. – Безобѕирно управување со возило е ако управувате моторно возило со алкохол во крвта од 1,5 промили и повеќе. А што е разликата меѓу 1 и 1,5 промил. Нема разлика, и едниот и другиот не се способни да управуваат возило, и едниот и другиот може да убијат човек. Во делот на алкохолот, кај нас би требало да биде до 0,5 промили да се казнува парично и одземање на возачката дозвола, а над 0,5 промили – да мора казната да биде затвор или општо корисна работа на јавно место. Тоа ќе ги натера возачите да размислуваат поинаку, да се засрамат од она што го имаат направено. Сè додека се остава можност парите да зборуваат, се да се заврши со парични казни, ништо нема да направиме – вели Трпевски. Иако во другите развиени земји за возење под дејство на алкохол се плаќа висока парична казна, според Трпевски, за нашиот менталитет ова нема да функционира. – Едноставно, мора да биде казната тешка, со издржување затворска казна, друго решение нема. Луѓето на Западот не се покултурни и попаметни. Системот функционира и луѓето се плашат да ги прекршат законите таму, затоа што знаат дека системот ќе си ја заврши работата и дека нема да има шанси да се спаси од тоа. Кај нас прва работа е – вртење телефон и барање можност виновникот да се спаси – додава тој. Не се само казните и судските пресуди во прашање, анализира Трпевски, туку се работи за цел систем. Прво е едукацијата од најмала возраст, од основно, средно училиште, потребна е поголема едукација за управување со моторни возила. – Тоа е еден сегмент. Вториот сегмент е инвестирање во инфраструктурата, раздвојување од тековите на пешаците од тековите на возилата, особено на булеварите таму каде што се поголеми брзините на движење и каде што се поголеми конфликтните точки. Третиот сегмент е контролниот механизам од Министерството за внатрешни работи и казнениот механизам, односно стравот од казна. Тука од клучно значење е и редовната контрола од Министерството за внатрешни работи и казнување на сите прекршители, без пардон. Од 100 случаи, кај нас 90 полицијата не ги казнува. Само десет, и тоа за некои помали прекршоци и само тој што нема кому да се јави – објаснува Трпевски.
Клучна, според него, е редовната контрола на полицијата – 24/7, а не акциска контрола. – Во акциска контрола на полицијата сопрени се толку возила, легитимирани се толку, казнети се толку. тоа е срамота за полицијата затоа што полицијата е платена 24/7 да работи, а не да спроведува акциски контроли. Дали тоа значи дека надвор од акциската контрола полицијата не работи ништо во делот на сообраќајот. Од ова што го слушам секој нормален граѓанин би извлекол таков заклучок. За да не извлекуваме погрешни заклучоци, полиција треба нон-стоп да работи и треба да се опреми со телесни камери кои ќе го снимаат секое сопирање возила, секое дејствие што полицијата го презема за да нема фаќање врски. Треба да има ригорозни санкции, бркање од работа на полицискиот службеник кој не си ја завршил својата работа – вели Трпевски. Младите возачи најмногу газат пешаци. И МВР, врз основа на сондажи и анализи на надлежните стручни служби во Министерството, и покрај овие факти констатира дека безбедноста во сообраќајот не е на посакуваното ниво, пред сè, поради занемарувањето на сообраќајните норми, односно несовесното поведение на учесниците во сообраќајот, примарно возачите, што директно води кон загрозување на безбедноста на патиштата. По трагедијата, оттаму најавуваат прераспоредување на полицијата и се „крстат“ во проектот „Безбеден град“, кој според првичните најави требаше веќе да профункционира. -Министерството за внатрешни работи веќе идентификуваше и започна со активности со цел надминување на таквата состојба, примарно преку релокација на човечките и материјалните ресурси со кои располага министерството, а во насока на поголемо присуство на полициски службеници на терен и зголемување на интензитетот на контроли, како и динамизирање на превентивните кампањски образовно-воспитни активности. Се разбира од суштинско значење ќе биде и завршувањето на активностите на кои што Министерството работи изминативе месеци – законските измени што треба да овозможат оперативно функционирање на проектот „Безбедна држава“, особено во смисол на сообраќајниот видео надзор, што бездруго ќе се ефектуира во поголемо ниво на безбедност во сообраќајот и почитување на сообраќајните правила и прописи. Поставувањето на камерите се очекува да биде завршено во текот на 2025 година, а системот ќе регистрира сообраќајни прекршоци како што се минување на затворен сигнал (црвено светло), возење со брзина поголема од дозволената, непрописно паркирање и друго. Секако мора да се напомене дека сообраќајот како исклучително важен општествен сегмент во себе обединува повеќеинституционален ангажман, а во тој контекст Министерството за внатрешни работи ќе продолжи императивно, во својот домен на надлежност, да презема и предлага мерки и активности во интерес на воспоставување на што повисоки безбедносни стандарди – велат од Министерството.
Според истражувањата, најмногу пешаци прегазуваат млади возачи, но на булеварите, според правилникот за сообраќајни знаци и сигнализација, не може да се стават лежечки полицајци за намалување на брзината, бидејќи низ нив поминуваат автобуси, зголемена е фреквенцијата на возила, на возила со право на приоритет – итна медицинска помош, противпожарни, полициски возила… – Неспорен е фактот дека брзината на движење е еден од круцијалните фактори за случување на сообраќајните несреќи, особено сообраќајни незгоди со смртни последици. Според истражувањата, две третини од вкупниот број на сообраќајни несреќи со смртен исход се резултат на движење со недозволена брзина. Кога зборуваме за непочитување на ограничувањата за брзината на движење, младите возачи до 25 години се категорија која во најголем дел се јавуваат како учесници кои ги прекршуваат овие ограничувања на брзината. За да се намалат овие аномалии во сообраќајниот систем, неминовно треба да се работи на неколку полиња, во смисла поголема контрола и мониторинг на сообраќајот, превентивно дејствување во смисла на работа со младите уште пред да добијат возачка дозвола во насока на подигнување на индивидуалната свест за почитување на прописите и одговорно однесување во сообраќајот. Добра е идејата за „Сејф сити“ и мониторинг со камери заради два моменти – неселективност во санкционирањето и поголем степен на контрола – вели професорот од Техничкиот факултет во Битола, Зоран Јошевски. Пратениците од власта и од опозицијата за в петок закажаа јавна расправа за измена на законите за да се зајакне безбедноста во сообраќајот.
