Ветувањето на Мерц за „независна“ Европа може да означи некаква ембрионална форма на забрзување кон „една европска нација“ и заедничка војска, што на крај на денот ќе му ги помати сметките на Трамп, а особено на Путин.
Изборот на Доналд Трамп да се оддалечи од Украина и да се доближи до Русија со цел набрзина да стави крај на конфликтот, е плод на американската волја да ја откачи Русија од прегратките на Кина, нешто што создаде глобален геополитички земјотрес, пишува Ивор Мицковски за Дојче веле. Како последица на тој земјотрес, кој наликува и на сеопфатен напад на САД врз ЕУ, Унијата е приморана да се претвори „во една единствена нација“, како што и подолго време предлага поранешниот прв банкар на ЕУ и италијански премир, Марио Драги.
Соочен со предизвикот на Москва и Пекинг да го редизајнираат светскиот безбедносен поредок после Студената војна, Трамп наместо да го одбрани постоечкиот американски светски поредок, се определи за анахроничниот свет поделен во сфери на интерес помеѓу САД, Кина и Русија, каде бракот со Путин се базира на економски договори од нова генерација – како оние за ретките минерали – додека за Ши Џинпинг е резервирана улогата на големиот ривал под опсада. Непријателот за 21-от век, како замена за СССР од 20-от. Станува збор за револуционерен стратешки дизајн наметнат преку брутални одлуки, кој со себе носи драматична промена во односите на САД со ЕУ и Велика Британија кои повеќе не се во улогата на сојузници кои уживаа тотална заштита од Вашингтон, туку се претвораат во партнери кои мора да покажат волја да преземат многу поголеми одговорности и трошоци од кога било порано, барем од 1945-та до денес.
Тоа значи дека Европа мора да одлучи каква улога ќе има во светот поделен помеѓу САД, Русија и Кина. Светот од претходно нема да се врати, оттука останува само предизвикот да се употреби паметно силата на Европа за соочување со новите протагонисти и променетите сценарија. Силата на Европа лежи во нејзините принципи на правна држава на што е базирана Унијата и на фактот дека е најнапредниот економски пазат на светот. Овие два столба, како производи на европската креативност и идентитет, за жал имаат и една очигледна слабост: недостаток од воена независност и одбрана.
Од тие причини, најитно е создавањето на заедничка безбедност, почнувајќи од закажаната средба на втори март во Лондон, со цел Европа да биде почитувана од партнерите како САД и од соговорниците како Русија и Кина. Сите исходи осцилираат околу одбраната на Украина, затоа што околу суверенитетот на Киев се градат новите светски рамнотежи. Опциите пред ЕУ и Велика Британија се две: испраќање на војници во Украина и значително зголемување на воената потрошувачка. Такво расположение веќе постои кај британскиот премиер Стармер и кај Макрон, додека Варшава е најгласна во заложбата воената потрошувачка да се подигне барем до 3,5% од БДП, ако не и повеќе.
Германија ќе има клучна улога
Клучна и одлучувачка улога на овие два фронта ќе има Германија и идниот канцелар Фридрих Мерц. Германија како најголемата земја на ЕУ може да биде главниот протагонист, заедно со Париз и Лондон, и на третиот фронт, односно во зголемување на производството на „hard power”, како муниција и оружје кои би ги чувале европските граници и демократии. Идниот канцелар Мерц се наоѓа пред историска задача и можноста да донесе стратешки одлуки кои би обезбедиле подобра иднина за Европа. Така би влегол во историјата како четврти германски канцелар, после Кондрад Аденауер, Вили Брант и Хелмут Кол, кој успеал во кризни моменти да ги унапреди Германија и Европa.
Големата разлика од критичните години за Германија и Европа како 1949, 1969 и 1989, е што секој пат напредокот се постигнувал во согласност и заедништво со Америка. Овојпат Германија мора да гради една послободна, посилна, демократска и солидарна со Украина, Европа, без поддршка или поточно против актуелната политика на САД. Можеби најзабележливиот и најтрагичен момент од победничкиот прес на Мерц беше кога изјави, и тоа како докажан атлантист, дека Европа мора стане навистина независна од САД. Забележлив затоа што е храбар и нужен, трагичен зашто санкционира крај на 80 години заедничка западна цивилизација и култура.
Тој крај, како и оној на Западот како единствен геополитички актер, настапи поради Трамп и неговиот срамен спектакл, во кој учествуваше и Македонија, на денот на тригодишнината од руската агресија САД да гласаат заедно со Русија, против британско-европската резолуција во поддршка на Украина. Америка на тој начин се приклучи на средните и големи ревизионистички и трансакциски ориентирани сили, каде самата го руши сопствениот светски поредок, кој ѝ донесе толкав напредок, моќ и богатства. Затоа и либерална Европа која се гради од 1949-та е под напад, однадвор и одвнатре, од МАГА и од МЕГА, од американските, но и од европските популисти, националисти и автократи, кои некое утре ќе треба и културно и изборно да се поразат.
Во таа насока ветувањето на Мерц за „независна” Европа може да означи некаква ембрионална форма на забрзување кон „една европска нација“ и заедничка војска, нешто што на крај на денот ќе му ги помати сметките на Трамп, а особено на Путин. За таа цел Мерц мора да го придобие Стармер и да ја вмеша Велика Британија, која сепак излезе од ЕУ, но и да го победи отпорот на про-Путин ЕУ-членките како Унгарија, Словачка или Австрија. Мора да се надева дека внатрешната политичка криза која ја распарчува Франција набрзо ќе заврши и дека коалицијата со Полска и Шпанија и останатите силни членки ќе издржи пред Трамповата фрагментација.
Волци во кокошарникот
Планот на Мерц за „независна” Европа и променето НАТО, би можело да ги подзамисли и вжештените глави во Вашингтон. Европа може, ако сака, да ја подигне цената на Трамповите директни разговори со Путин без место на масата за ЕУ. На внатрешен план, доколку Мерц ја искристализира и европеизира позицијата „Ни со Трамп ни со Путин”, ќе ги стави и АфД и останатите поулавени путинисти во тесен агол. Тогаш германските и останатите националисти ќе треба да подразмислат дали ќе го поддржат Берлин или странски милијардер кој има намера да ги осиромаши. Ако се одлучат за странецот и богаташот, може тоа да не им се допадне на нивниот електорат и нивните „историски победи” да се претворат во пролетни дождови. Останува прашањето како Германија тоа да го оствари и кој да плати? ЕУ мора да го поврати економскиот динамизам, да преземе поголеми инвестиции и нов економски модел. Можеби време е и да почне да кокетира со Кина?!
Мерц секако ќе мора да ја олабави должничката кочница на Германија, но вистинската кочница која треба да се олабави е онаа на политичката волја, на храброста и на тесните и празни национални логики. Ниедна земја засебно нема иднина во свет на агресивни САД, Русија и Кина, и само кратко ќе трае заблудата за напредок како заслужен слуга или корисен идиот. Волците веќе се околу Европа, како Трамп и Путин, а некои и веќе се во кокошарникот како АфД, Орбан, Фицо или Салвини. За одвраќање на волците потребно е само едно нешто – храброст. Затоа што токму тие не се храбри, туку само силеџии и кукавици од позиција на моќ.
Конечно, постои и една надеж. Со своето форсирање на Европа повеќе да троши, Трамп можеби отиде и предалеку во својот притисок и желби. Кога Германија ќе создаде сопствена моќна армија или ќе предводи европска сила, затоа што знае дека Америка нема намера да ја штити, тогаш приказната може да биде многу поинаква. Тогаш може и Америка да се запраша каква Европа посакува: континент кој потсетува на империите од 19 век или една поинаква ЕУ? Да не излезе на крајот бркајќи еден непријател како Кина, и барајќи Русија да се оддалечи од неа, Трамп да заврши со поблиски сино-европски односи, како последица на евроатлантската фрактура.
