Сведоци сме дека во последните години дефицитот на работна сила најмногу го погоди занаетчискиот сектор и дека работодавците мака мачат да најдат фризери, ѕидари, лимари, пекари, водоинсталатери, готвачи… Душан Узелац, финансиски аналитичар и уредник на порталот Каматица, смета дека има две причини за тоа. Првата е дека младите кои почнуваат да бараат работа не ги интересира да бидат келнери и плочкари, односно тие професии не ја комплетираат сликата за животот што го замислуваат, а второто е миграција на работна сила:
– Нашиот пазар на труд не ги вреднуваше доволно занаетчиите и тие заминаа во земјите од Западна Европа. Таму платите се повисоки, но се троши повеќе. Процентуално сето ова е приближно исто како кај нас ако се земат предвид трошоците за живот, но затоа благодарноста на работниците е на многу повисоко ниво. Затоа луѓето си заминуваат, а ние сега сме соочени со увоз на работници од Далечниот Исток – вели Узелац.
Младите во Србија, смета тој, имаат убав начин на живот и не се согласуваат со моделот на постарите генерации кои сметаат дека е задолжително да се оди на работа од девет до пет. Узелац објаснува дека денес секој има се и сè му е достапно.
– Младите подобро разбираат дека е потребно да се работи минимално, додека претходниот систем беше воспоставен на друга основа. Секој степен на образование гарантираше повисока плата, одреден број на години стаж и повеќе денови одмор. Сè функционира поинаку денес. Шефовите ги вработуваат оние кои носат најголем профит и по правило оние луѓе кои се најмалку платени. За тоа побарајте поголема плата – вели тој.
Ова, смета тој, не мора да биде судир и да започне со реченицата: „Барам“, туку отворен дијалог. За жал, не сме научени да продаваме, дури ни нашите знаења и вештини, но затоа е тука младата генерација. Бидејќи не можеме да го ограничиме развојот на општеството, тогаш ќе мора да ги монетизираме нашите способности во постоечкиот систем. Во таа приказна најоштетени се оние кои се ограничени од системот, па нема пазар за нив. Младите тоа многу добро го знаат и затоа избираат работни места.
– Погрешен пристап е да се избере професија врз основа на плата. Програмерите кои работат само за плата денес се препознаени, навистина заработуваат, но скапо се плаќа, не им е лесно да научат нови технологии, нервозни се… Кариерата им е слична на кариерата на професионалните спортисти, на почетокот одлично заработуваат, под притисок понекогаш не ја совладуваат играта на финансиски менаџмент и затоа ќе им биде потешко во остатокот од работниот век.
Статистиката покажува дека во претходниот период најмногу заработувале лимарите во Србија, додека високо рангирани биле возачите, па дури и телефонските оператори.
– Работата е јасна, додека не направиме роботи кои ќе работат како лимари, тие ќе бидат сè повеќе платени. Кога компаниите ќе пресметаат колку потрошиле за работниците на такви позиции, бараат начини да заштедат. Роботот е идеален не само затоа што не бара плата, туку не му треба пауза, не организира штрајк, не оди на боледување или на одмор – заклучува Узелац.
