Текстот е објавен во неделникот „Фокус“ во број 1543, објавен на 30.04.2025 година. Пишува: Дејан АЗЕСКИ Нацрт-документот на ЕУ за таканаречените безбедни земји за репатријација на мигранти, кој речиси целосно се совпаѓа со италијанскиот протокол за мигранти, ги вклучува и Тунис, Египет, Бангладеш, Мароко, Колумбија, Индија и Косово. Тоа го потврди италијанската влада и премиерката Џорџија Мелони, која почна отворена борба против нелегалниот влез на мигранти и за нивно враќање во нивните земји на потекло. По три одлуки на италијански судии во последните месеци со кои се вратија мигрантите од центрите изградени во Албанија затоа што, според нив, доаѓале од небезбедни земји, Египет и Бангладеш, ЕУ конечно ѝ даде на Италија право на список на безбедни земји што ги вклучува мигрантите од тие две земји. Сара Келани од Одделот за миграција е, исто така, задоволна бидејќи сè оди според планот на владата.
Нацрт-документот од Брисел сега ќе биде разгледан од земјите-членки, што вклучува усвојување на список на безбедни земји „за можна репатријација по забрзана постапка“. Така, бегалците од центрите во Скадар и Шенѓин, чија изградба ја финансираше Рим во Албанија, ќе можат да се вратат во својата земја на потекло без одлука од италијанските судии. Концептот на безбедни земји за мигрантите ќе важи подеднакво за сите во ЕУ, а причината е намерата да се следи моделот Италија-Албанија во изградбата на центри за сместување бегалци надвор од територијата на ЕУ, каде што тие индивидуално ќе бидат разгледани дали имаат право на азил или ќе бидат вратени таму од каде што дошле. Најавено е дека се во тек преговори за изградба на некои нови центри во Босна и Херцеговина и во Северна Македонија. Намерата е, очигледно, дефинитивно да се отстранат бегалците од територијата на ЕУ, каде што ќе се применува и декретот за протерување. Таа одлука ќе дојде во јуни.
ИТАЛИЈА ГИ ТРАНСФОРМИРА ЦЕНТРИТЕ ВО АЛБАНИЈА СОГЛАСНО НИВНИТЕ ИНТЕРЕСИ Десничарската влада на Италија веќе издаде декрет со кој се проширува употребата на центрите во Албанија за „брзо процесирање“ на барањата за азил за да станат центри за „репатријација“, во согласност со неодамнешниот предлог на ЕУ. Според декретот, два центри во Албанија, првично наменети за обработка на ранливи мигранти спасени во меѓународните води на Средоземно Море, сега ќе сместуваат и мигранти што пристигнале во Италија, на кои им се одбиени барањата за азил и на кои им се издадени налози за депортација. Албанските центри се во голема мера неактивни откако се отворија во октомври поради законски пречки и широко распространето противење од групите за човекови права, кои веруваат дека центрите го кршат меѓународното право и ги загрозуваат правата на мигрантите. Тој проект, кој чинеше речиси 800 милиони евра за време на петгодишна инвестиција, донесе разочарување за конзервативната влада предводена од премиерката Џорџа Мелони.
Откако градежните работи траеја подолго од очекуваното, првите три групи мигранти беа префрлени таму во октомври, ноември и во јануари, а вратени во Италија само неколку часа подоцна, бидејќи италијанските судови одбија да го потврдат нивниот притвор во земја што не е членка на ЕУ. Европската комисија овој месец предложи отворање нови „центри за враќање“ во „трети земји“ за одбиени баратели на азил. Само 20 проценти од луѓето со наредби за депортација ја напуштиле територијата на ЕУ, според Европската комисија, која го претстави „Европскиот систем за враќање“ како потенцијално решение. Целта на предлогот за сите 27 земји-членки на ЕУ е да им се овозможи на властите на едната да спроведат налог за депортација издаден од друга страна. Вакви правила недостасуваа во пактот на ЕУ за миграција и азил усвоен минатата година. Италијанската влада чека пресуда од Европскиот суд на правдата ова лето, која би можела да им дозволи на центрите во Албанија да работат како што првично било предвидено.
ВЕЛИКА БРИТАНИЈА ИМА СЛИЧЕН ПЛАН, НО ЗА ЦЕЛИОТ ЗАПАДЕН БАЛКАН Велика Британија разгледува предлог за основање „центри за враќање“ во земји, како Албанија, Србија и Босна и Херцеговина за луѓе чии барања за азил се одбиени и кои повеќе немаат можност за жалба, објави „Би-би-си њуз“. Во исто време, Европската комисија предложи воспоставување заеднички европски систем за враќање, со можност за испраќање луѓе, кои нелегално престојуваат во ЕУ во трети земји надвор од блокот на ЕУ. Амнести интернешнел (АИ) остро ги критикуваше ваквите предлози, кои Ева Геди, директорка на нивната Канцеларија за европски институции, ги нарече „ново дно за Европа“. Сепак, европските претставници нагласуваат дека мал процент од луѓето на кои им е наредено да ги напуштат земјите од ЕУ, всушност, го прават тоа. „Целосно ги почитуваме основните права и меѓународното право, но тие што немаат право да останат, мора бргу да бидат отстранети“, изјави Урсула фон дер Лајен, претседателка на Европската комисија. Предлогот, за кој сè уште треба да гласаат Европскиот парламент и Европскиот совет, споменува „центри за враќање“ во земји надвор од Европската Унија, но не прецизира во кои земји би се отвориле вакви центри.
Договорот би требало да се склучи само со третата земја во која почитување на човековите права и принципите на меѓународното право, вклучително и забраната за протерување, се наведува во предлогот. Предлогот, објавен во март оваа година, отвора законска можност за лицата што добиле конечна одлука дека мора да ја напуштат територијата на ЕУ да бидат испратени во трети земји врз основа на билатерални договори или договори на ниво на ЕУ. Периодот на престој во трети земји може да биде „пократок или подолг“, се наведува во предлогот. Малолетниците без придружба и семејствата со малолетници нема да бидат испратени во трети земји, се додава во соопштението. Овој документ, исто така, предвидува и други алатки за враќање „поефикасно со целосно почитување на основните права“. „Само 20 проценти од оние што добиле одлука дека мора да се вратат, ја напуштиле Европа. Тој број е премал. Затоа поставивме заеднички правила во врска со одлуките за враќање“, рече Урсула фон дер Лајен.
ИСПРАЌАЊЕТО НА МИГРАНТИТЕ ВО АЛБАНИЈА ПРОСЛЕДЕНО СО ПРОТЕСТИ И ВО ИТАЛИЈА Левичарските групи протестираа во Бриндизи против планираниот трансфер на мигранти во Албанија. „Таа депортација е дополнителен доказ за неуспехот на миграциската политика на таа десничарска влада, која сега сака да ги пополни празните мигрантски центри во Албанија“, соопшти синдикатот на локални синдикати КОБАС. Во ноември 2023 година, Мелони потпиша договор со својот албански колега Еди Рама за отворање два центри за прскање на албанска почва со цел намалување на миграцискиот притисок. Според планот, барањата за азил на мигрантите што биле пресретнати од италијанските власти во Средоземно Море на пат кон Европа и транспортирани во Албанија, ќе бидат разгледани надвор од ЕУ, но судиите го спречија тоа во изминатите месеци.
