Пресудата на Управниот суд, кому му требаа две години да го поништи изборот на уставната судијка Елизабета Дуковска за судија во Уставниот суд ја одложи подготвителната седница за предметот за Законот за јазиците во кој токму оваа судијка беше судија известител, но Уставниот суд нема да ги преиспитува одлуките во чие носење учествувал судијата. Уставниот суд не ја коментира пресудата на Управен, но оценува дека постапувањето на Судскиот совет, Собранието и управните судови во овој случај, предизвикале правен преседан кој создаде правна состојба со која ниту еден досегашен состав на Уставниот суд се нема соочено. – Уставниот суд денеска го прими дописот од претседателот на Собранието од 15.05.2025 година на Управниот суд. Уставниот суд не ја коментира Пресудата на Управниот суд. Постапувањето на сите инволвирани органи како што се Судскиот совет, Собранието и управните судови во овој случај, предизвикаа правен преседан кој создаде правна состојба со која ниту еден досегашен состав на Уставниот суд се нема соочено.
Таквиот правен преседан несомнено создава правни импликации во постапувањето на Уставниот суд во согласност со неговите надлежности. На денешниот работен состанок, поради големиот интерес на јавноста за приоритетни прашања, Судот одлучи: Да се одложи подготвителната седница по предметот за Законот за употреба на јазиците, која беше закажана за 19 јуни 2025 година, од причина што судијата на кој се однесува поништената одлука за избор со пресудата на Управниот суд е судија-известител на конкретниот предмет, а дополнително Судот има донесено Заклучок според кој постапувањето по овој предмет треба да биде во полн состав на Судот. Во врска со правните импликации по Пресудата на Управниот суд, укажуваме дека согласно со член 112 став 2 од Уставот, одлуките на Уставниот суд се конечни и извршни, Уставниот суд нема по службена должност да ги преиспитува одлуките во чие носење учествувал судијата на кој се однесува поништената одлука за избор со Пресудата на Управниот суд – велат од Уставен суд.
Поништувањето на изборот на Дуковска ги затекна и Уставниот суд и Судскиот совет, Собранието, но и правните експерти, со оглед на тоа што ваква правна ситуација се случува првпат во период кога се подготвува подготвителната седница за Законот за јазиците, но и одлука за овој случај што може да предизвика политички потрес. Управниот суд официјално соопшти дека пресудата со која е поништена одлуката за избор на судија на Уставниот суд била донесена на 15 мај. Според објавената пресуда, претходно Управниот суд двапати ја отфрлал тужбата поради ненавременост и други причини, а Вишиот управен суд двапати ги укинувал решенијата на Управен и третиот пат, по две години, Управниот суд го поништува изборот на Дуковска направен во Судскиот совет, додека во меѓувреме таа одлучува и постапува во Уставниот суд. Управниот суд одлучил дека двете институции – Судскиот совет и Собранието, со одлуката за изборот на Дуковска, избрана за судија во 2023 година, направиле прекршувања на процедурите и на Уставот, едната на чело со поранешната претседателка Весна Дамева, а втората со поранешниот претседател Талат Џафери.
Според Управниот суд, кој се повикува на записникот на седницата на Судскиот совет за избор на уставен судија од редот на судиите, било утврдено дека има тројца кандидати, и тоа Елизабета Дуковска, судија на Апелацискиот суд Скопје, Татјана Сусулеска, судија на Апелацискиот суд Битола, и Антоанета Димовска, судија на Основен граѓански суд Скопје. На седницата не биле оценети секој од кандидатите и не била утврдена ранг-листа, а како потврда на ова тврдење бил и фактот дека на ниту еден од членовите на Судскиот совет со право на глас, не му била доставена биографија на трите предложени кандидатки. По утврдувањето на редоследот на гласање, се пристапило кон гласање за првопредложениот кандидат Елизабета Дуковска, па од вкупно 13 гласа, 11 гласа биле „за“, додека „против“ гласале 2 члена на Судскиот совет, па со оглед дека бил исполнет законскиот услов да гласаат најмалку 8 члена со право на глас, претседателот на Судскиот совет констатирал дека е утврден предлогот за кандидат за избор на судија на Уставниот суд од редот на судиите. Според тоа, тој не допуштил гласањето да продолжи за другите двајца кандидати и на тој начин им го ускратил правото на еднакви можности, да бидат утврдени како предлог за избор на уставен судија.
– Судот наоѓа дека со ваквиот начин на гласање на членовите на Советот, односно со негласање по другите два предлога, оневозможена е еднаква примена на правилата на постапката за сите кандидати, со оглед дека само еден кандидат добил можност за реална поддршка преку гласање, а на другите два кандидати им е ускратена можност да имаат ист третман и еднакви можности при изборот, иако претходно сите три кандидати биле подржани од членовите на Советот, што влијае врз законитоста и транспарентноста на постапката со оглед дека предлог избор не е донесен врз основа на целосно разгледување и гласање по сите предлози, туку по хронолошки редослед на изнесените предлози, поточно само по првиот предлог, со што е повредено не само начело на еднаквост туку и начело на мерит-системот – се вели во пресудата на Управниот суд. Според ова, претходната постапка резултирала со донесување неправилна и незаконска одлука и во Собранието. Уставниот суд сега останува со 8 судии. Претседателот на Собранието Африм Гаши ги известил Уставниот суд и Судскиот совет за одлуката на Управниот суд, која ќе мора да се спроведе.
Дуковска која има 64 години, треба да се врати во Апелацискиот суд Скопје од каде што дојде во Уставниот суд, а Судскиот совет да распише нов оглас. Дуковска беше известител за Законот за јазиците. Тој сега ќе треба да му се додели на друг судијата, што веројатно ќе ја одолжи процедурата затоа што тој детално треба да се запознае со предметот. И одлуката за собирањето потписи за независните кандидати за изборите може да дојде во прашање. Министерот за правда Игор Филков изјави дека Судскиот совет треба да постапи во согласност со пресудата и препораките на Управниот суд за изборот на Елизабета Дуковска. – Министерството за правда нема надлежност да ги преиспитува одлуките на судовите, тоа е елемент на независност на судската власт. Надлежност за извршување на пресудата од Управниот суд има Собранието, односно, во конкретниот случај има Судскиот совет. Должност на Судскиот совет е да постапи во согласност со пресудата и препораките и да ја повтори постапката. Да ги земе предвид препораките на Управниот суд и да достави нов предлог до Собранието – изјави Филков. Тој немаше коментар за тоа што ќе се случува со одлуките на Уставниот суд во кои судијката Дуковска е известител. – Да почекаме да видиме – рече Филков. На новинарско прашање дали има законски рок до кога Собранието треба да изврши избор на уставен судија, министерот Филков рече дека нема рок.
