После долга, мачна и сложена истрага која вклучуваше две вештачења извршени во Србија и во Словенија, Јавното Обвинителство денеска поднесе обвиненија против двајцата поранешни директори на Клиниката за онкологија како и против тројца специјалисти онколози од истата Клиника. Предметната обвинителка Ана Гоговска Јакимовска на прес-конференција објасни дека предметот е поделен на два дела. Обвинетите се товарат за различни незаконски дејствија, дел од кои се однесуваат на погрешно лекување на пациентите со рак, а друг дел се однесуваат на злоупотреба на државниот буџет. Првото обвинение што е поднесено до Основниот кривичен суд се однесува на економското работење на Клиниката за онкологија и опфаќа две лица. Првиот обвинет е поранешниот медицински директор на клиниката а вториот обвинет е поранешниот организациски директор на клиниката. Тие се обвинети за продолжени кривични дела „злоупотреба на службената положба и овластување“, „измама во службата“ и „проневера во службата“.
Според Обвинителството, повеќето од дејствијата ги сториле во соизвршителство во временски период од 2018 до 2022 година. Кривичното дело „злоупотреба на службената положба“ го извршиле со пречекорување на границите на своето службено овластување и не ја извршиле својата службена должност во постапките за набавка на лекови постапувајќи спротивно на Законот за здравствена заштита, Законот за здравствено осигурување, Законот за буџетите, Законот за јавни набавки и спротивно на статутот на Клиниката за онкологија. Со овие дејствија прибавиле значителна имотна корист за друг и нанеле штета на буџетот на Македонија во износ од над 2,2 милијарди денари. Исто така, двајцата се обвинети за продолжено кривично дело „измама во службата“, така што во вршење на својата службена должност со намера за друг да прибават противправна имотна корист, создале противправна обврска и го довеле во заблуда Фондот за здравство да изврши незаконска исплата. Така за добавувачите на лекови прибавиле значителна корист во износ од над 430 милиони денари. Обвинетите, во постапките за набавка на биолошката терапија, молекуларната таргет-терапија и моноклоналните антитела, набавувале лекови на реверс без да има правен основ за тоа.
Потоа, за да ги „покријат“ тие реверси спроведувале постапки за јавни набавки кои биле беспредметни бидејќи добавувачите на лекови во рамките на добиените јавни набавки ги фактурирале претходно добавените лекови, па без комплетна, веродостојна и вистинита документација, обвинетите овозможувале верификација на реверсите преку спроведување на јавните набавки. Со ваквите противзаконити дејствија, обвинетите креирале противправни обврски на Фондот за здравствено осигурување кој бил доведен во заблуда – дека условниот буџет што го одобрува се однесува на законски креирани обврски а не за намирување противправно креирани обврски за лекови, рече обвинителката Гоговска.
Обвинетиот медицински директор помогнат од организацискиот директор Обвинителството го товари и дека извршил кривично дело „проневера во службата“ зашто набавил количина на лекови која имал намера да ја присвои, па отккако со свој потпис ќе го препишел и одобрел лекот, дел од лековите фиктивно ги раздолжувал односно не ги аплицирал на пациентите на чие име овие лекови биле требувани, па така има разлика меѓу требуваната и раздолжената количина на лекови во износ од 2 милиони денари. Ова го констатираме кај 9 пациенти кај кои фиктивно се раздолжувани 5 различни лекови. Дополнително, медицинскиот директор користејќи ја неусогласеноста на состојбата на залихите искажана во сметководствената и материјалната евиденција и неусогласеноста на издадените лекови од аптеката и примените лекови во организационите единици на Клиниката, за кои бил директно одговорен организацискиот директор, присвоил дел од лековите кои клиниката требало да ги има на залиха. Станува збор за вијали и таблети „херцептин“, „авастин“, „ербитукс“, „фулвестрант“, „тразимера“, „кацајла“, „оксалиплатин“ „зелбораф“ и така натаму, за кои прибавил противправна имотна корист од најмалку 13 милиони денари, рече предметната обвинителка. Второто обвинение што го поднело Обвинителството се однесува на третманот на пациентите и опфаќа 4 лекари онколози меѓу кои е и поранешниот медицински директор на Клиниката за онкологија. Тој, во соизвршителство со друг лекар од истиот оддел на кој работеле, се товари дека извршил продолжени „тешки дела против здравјето на луѓето“ и „несовесно лекување болни“. Другите двајца лекари се товарат за основното кривично дело „несовесно лекување болни“ и тоа сторено како продолжено кривично дело.
-Со медицинските вештачења е утврдено дека кај 29 пациенти првообвинетиот применил очигледно неподобен начин на лекување спротивно на тековните медицински упатства со отстапување во дозирањето и во фазата на лекување, давал лекови од новите генерации таргет и имуно терапија со што тешко го нарушил здравјето на пациентите. Во дел од случаите ова му било овозможено од второобвинетиот кој му ставил на располагање свој факсимил со кој одобрувал и препишувал терапија и свое корисничко име и лозинка со кои таа терапија ја раздолжувал во внатрешниот болнички систем на Клиниката за онкологија (ХИС систем). Другите двајца лекари се обвинети за кривично дело несовесно лекување болни, зашто согласно медицинските истории е утврдено дека одредувале терапија со лекови од новите терапии во фаза на лекување кога било многу очигледно дека таквите терапии нема да бидат од корист за пациентот поради нивниот лош перформанс-статус и немање време да се развие механизмот на дејствие. И не била наведувана телесната тежина на пациентите и имало отстапување во дозирањето со што дополнително ја влошиле нивната состојба, посочи обвинителката Гоговска. Вештачењето извршено во Словенија покажало дека кај 29 пациенти била давана терапија несоодветно. Несоодветноста се состоела во тоа што лековите биле давани без индикација за типот на рак што го имале пациентите, или пак во фаза од болеста кога од лекот нема да има корист, информираше Обвинителството. Вештачењето пак вршено во Србија покажало дека на 16 пациенти терапијата им била давана во палијативна фаза, непотребно затоа што лекарите би морале да знаат дека нема време да се развие механизмот на дејствување на лекот во таа фаза од ракот. Поранешниот организациски директор е обвинет за „проневера“ зашто сомнежот е дека фиктивно била раздолжувана терапија кај 9 пациенти.
Тоа ни е потврдено од искази на ординирачки доктори на тие 9 пациенти и од сведоци. Од нив ни е потврдено дека е раздолжена вишок терапија која не била дадена на тие пациенти. Позадината е противправно стекнување имотна корист но не можеме да кажеме каде завршила терапијата, рече обвинителката на прес-конференцијата. Државниот јавен обвинител Љупчо Коцевски рече дека оваа истрага е резултат на повеќе новинарски истражувања но и извештаи на Државниот завод за ревизија. Меѓу нив се и пишувањата на „Слободен печат“ од пред две години. Коцевски откри дека во Македонија немало вештак што непристрасно може да ги вештачи медицинските истории на пациентите од Клиниката за Онкологија па затоа овој предмет се вештачел во Србија и во Словенија. Коцевски предупреди дека иако одговорноста констатирана досега паѓа на службените лица кои ги овозможиле незаконитите дејствија за кои се товарат, ако понатаму се обезбедат докази дека имало и други форми на влијанија од страна на правни и физички лица за да се издејствуваат јавните набавки на лековите, тогаш Јавното Обвинителство ќе постапува и за нив.
-Од сите прегледани медицински истории од техничките советници на истрагата, 65 истории беа издвоени испратени и анализирани од експертите. Во висок процент од нив согласно мислењето на вештаците од струката од Словенија и Србија терапијата не била давана согласно протоколите за лекување на овие болести. Истрагата обезбеди докази кои ги потврдуваат основаните сомененија за злоупотреби и проневери со скапата биолошка терапија на Клиниката за онкологија. Сакам да ги уверам пациентите дека и покрај констатираните кривични дела за кои инициравме судска постапка, на Клиниката за Онкологија има професионалци и чесни луѓе во кои треба да имаат доверба. Задача на ОЈО е да ги гони тие што со незаконити дејствија свесно или несвесно го загрозиле животот на луѓето. Секој што постапува незаконито особено во вршењето на благородна професија, ќе биде изведен пред лицето на правдата, рече државниот јавен обвинител Коцевски. Тој потсети дека додека траеше истрагата за Онкологија, на клиниката се воведуваа промени за контрола на системот и да се отстранат системските слабости што овозможуваа злоупотреби.
Така институциите мора и да продолжат. Овој предмет мора да е лекција за сите надлежни и одговорни да се зафатат за унапредување на протоколите во сите здравствени установи. Особено медицинските вештачења во двете земји за жал покажуваат дека кај нас состојбите во здравството континуирано се влошувале што предизвикува недоверба кај граѓаните во ефикасна здравствена заштита. Мора таа доверба да се врати кај граѓаните, порача Коцевски. Шефот на скопското јавно обвинителство Гаврил Бубевски истакна дека предметот Онкологија е „дефиниција за сложен предмет“, најсложениот со кој се сретнал во јавнообвинителската кариера.
Ако постои дефиниција за сложен предмет која сега ќе се воведе во измените на Законот за кривична постапка, тогаш тоа е ова. Посложен предмет немам работено. Овој предмет сам по себе е сложен и по дејствијата што се преземени а не смеело да ги преземат инволвираните, но и од аспект од тоа што морало да се преземе а не било преземено, но и од аспект на последиците што ова ги дава за болните и за општеството во целина. Овој предмет почна по едни сознанија, гласови и истражувања од истражувачкото новинарство и на тој начин е влезено во процедура на испитување на сите дејствија што може да ги дадат обележјата на кривично дело. Она што е особено битно и она на кое се задржа ОЈО кога го почна предметот е на делот на злоупотребите што се видлвии, финансиските злоупотреби што постоеле на Онкологија и видливи од извештаите на Државниот завод за ревизија. Но му дадовме и друг пристап на предметот преку испитување колку методите и протоколите за едно лекување на пациентите се испочитувани имајќи ја предвид биолошката терапија, рече обвинителот Бубевски. Тој повтори дека процедурите и предметот на вештачењата биле исклучително сложени а Обвинителството имало голем предизвик да обезбеди вештачење за предметот.
-Зашто во Македонија немаме стручни лица од независна линија што можат да дадат осврт од стручен аспект дали тоа лекување е согласно светските стандарди и дали таквото лекување и евентуално непочитување на протоколите овозможило друга корист за обвинетите во овој предмет и дали врз основа на таквите постапувања имаме економски штети на Клиниката. Тие вештачења, особено словенското е комплексно и е на оваа линија. Во обвинителството се искористени сите можни инструменти што на таков предмет треба да му дадат целина, за обвинителството да го изведе предметот пред суд. Искористена е меѓународна правна помош но и долгогодишна соработка со европската развојна академија во Љубљана и Медицинскиот факултет во Марибор кој се заложи да го направи вештачењето, додаде Бубевски. Обвинителството освен ангажманот на предметната обвинителка, за истрагата за Онкологија ги користеше и капацитетите на сопствениот истражен центар, ангажманите на правосудната полиција во МВР и финансиската полиција.
