Во Истанбул започна голема реконструкција на познатата црква „Аја Софија“, која пред пет години беше повторно претворена во џамија. Реновирањето е неопходно бидејќи Истанбул се наоѓа во сеизмички активна област каде што земјотресите се чести и би можеле да ја загрозат зградата, која е изградена во 537 година од нашата ера. „На овој начин, сакаме да ја заштитиме и историјата и иднината на Големата џамија „Аја Софија“. Главната купола ќе биде зајакната однадвор за да биде отпорна на посилни земјотреси. Мозаиците, или поточно оригиналната состојба во историскиот споменик, ќе бидат зачувани“, вели градежниот експерт Мехмет Селим Октен, професор на Универзитетот „Мимар Синан“.
Работата ќе трае три години, бидејќи е планирана сеопфатна реконструкција на монументалната зграда. Муслиманските верски церемонии ќе продолжат како и досега, без прекин. Одлуката за обнова беше забрзана од катастрофалниот земјотрес со јачина од 7,2 степени што срамни со земја многу градови и села во јужна Анадолија во февруари 2023 година. Тогаш загинаа повеќе од 45.000 луѓе, додека многу семејства останаа без покрив над главата бидејќи нивните населби беа уништени. Ваква природна катастрофа не се памети во Турција, иако лизгањата на земјиштето се честа појава во Анадолија. Аја Софија досега е останата во место, со само мали оштетувања. Познатата црква ја изградил царот Јустинијан од 532 до 537 година. Тогаш била, а и сè уште е, архитектонско чудо. Го дизајнирале познатите градители Антемиј од Трал и Исидор од Милет. Беа ангажирани повеќе од триста ѕидари. Света Софија е изградена со употреба на најфин мермер, гранит и други градежни материјали донесени од каменоломи низ целиот Медитеран.
Работата траела пет години и ги добила своите први верници во 537 година. Судбината на ова познато христијанско светилиште е болна затоа што историјата безмилосно си поиграла со него. 900 години беше она што е – црква, а 480 години беше она што не е – џамија, а потоа осумдесет години беше музеј. Од јули 2020 година, таа е претворена во муслиманско место за богослужба. Оваа игра на моќ започнала во 1453 година кога младиот султан Мехмед II Освојувачот, по долга опсада, го освоил Цариград. За да ја докаже супериорноста на муслиманите над христијаните, тој веднаш ја претворил Света Софија во џамија. Набрзина било додадено минаре, и само неколку дена по освојувањето на градот, тој лично му се поклонил на Алах во тоа христијанско светилиште. И така натаму девет века. Кога Мустафа Кемал Ататурк го укина султанатот и прогласи секуларна република во 1923 година, тој сфати дека нема да може да го стигне демократскиот свет освен ако не ја исправи оваа историска грешка на освојувачкото минато на Турција. Но, тој се плашеше дека радикалните исламисти ќе одат до крај, ќе ја вратат Света Софија во она што навистина е – црква, па затоа направи компромисен потег: во 1934 година ја претвори во музеј.
После тоа, во следните осум децении тоа не беше ниту црква ниту џамија. Во 2020 година, на 24 јули, како што беше некогаш, султанот Мехмед II Освојувачот и претседателот Реџеп Таип Ердоган повторно го претворија во џамија. Според многу извештаи, тоа била политичка одлука, бидејќи во последниве години тој почнал да губи гласови во населениот град на Босфорот, каде што ја започнал својата кариера кон крајот на минатиот век. Особено затоа што немаше вистинска потреба за тоа, бидејќи недалеку од Света Софија се наоѓа монументалната Сина џамија, најголемото исламско светилиште во Истанбул. Сепак, тој не се осврнува на критиките што доаѓаат од УНЕСКО, Грција, Русија и други христијански земји. Ердоган има свое објаснување: „Природно право на нашиот народ е да го врати статусот на џамијата „Аја Софија“ по 86 години. Ова е прашање на турски суверенитет. Никој од странство не може да влијае врз нас или да нè обврзува во овој поглед. Оваа промена е важна не само за турската нација, туку и за целиот исламски свет
