Пратениците на ВМРО-ДПМНЕ ќе поддржат една изборна единица со право да гласа и дијаспората. За ЛДП како подносител на измените важно е да се воведат отворени листи, СДСМ чека да го види предлогот па ќе се изјасни, ДУИ прифаќа една изборна единица со праг од 5 отсто, што пак е неприфатливо за помалите партии, а Алијанса за Албанците предводена од Зијадин Села не отстапува од својот предлог Македонија да биде поделена на осум изборни единици.
Тешко дека ќе добие поддршка промената на изборниот модел – Македонија наместо да биде поделена на шест, да биде една изборна единица иако премиерот Христијан Мицкоски смета дека за тоа има време до парламентарните избори. Во меѓувреме, Демократскиот сојуз и ЛДП во Собранието доставија предлог-закони за измена на Изборниот законик во делот на изборниот модел и отворените листи. Камен на сопнување за меѓупартиски консензус што е неопходен за промена на Изборниот законик повторно се изборниот праг, отворените листи, потребните потписи за независните листи, како и неприфаќањето на предлогот за промена на изборниот модел во една изборна единица.
Мицкоски повтори дека пратениците на ВМРО-ДПМНЕ ќе поддржат една изборна единица со право да гласа и дијаспората. За ЛДП како подносител на измените важно е да се воведат отворени листи, СДСМ чека да го види предлогот па ќе се изјасни, ДУИ прифаќа една изборна единица со праг од 5 отсто, што пак е неприфатливо за помалите партии, а Алијанса за Албанците предводена од Зијадин Села не отстапува од својот предлог Македонија да биде поделена на осум изборни единици. Ваквата рашомонијада од предлози навестува дека промената на изборниот модел ќе почека некои подобри времиња.
– Да го видам законот. Инаку, ако принципиелно зборуваме за една изборна единица, јас тоа го кажав и во Собранието, бидејќи беше поставено пратеничко прашање дека ние со Законот за локална самоуправа ја игнорираме дијаспората. Јас еве дадов предлог да имаме една изборна единица со можност да гласа и дијаспората онаму каде што законите и Уставот на државите дозволуваат тоа да биде и надвор од дипломатско-конзуларните претставништва. Принципиелно како ВМРО-ДПМНЕ реков и еве ќе повторам, ние пратениците од пратеничката група на ВМРО-ДПМНЕ ќе поддржиме една изборна единица во која право да гласа ќе има и дијаспората – рече Мицкоски.
Тој не гледа причина зошто ова да не се случи до следните парламентарни избори доколку се направат подготовки на дипломатско-конзуларните претставништва.
Премиерот вели дека засега не е отворена политичка дебата за да бркаат консензус и дека тоа е предлог на друга партија. Од СДСМ го чекаат предлог-законот и потоа ќе коментираат, а лидерот Венко Филипче неодамна изјави дека се подготвени да разговараат, но дека за ваквиот предлог треба да се разговара и со другите политички партии.
– Подготвени сме да разговараме за што било, меѓутоа тоа е работа во која треба да учествуваат сите политички партии затоа што не е само прашањето за една изборна единица, туку тука е и прашањето за цензусот, за отворените листи – изјави кусо Филипче.
Претседателката на ЛДП и пратеничка Моника Зајкова најави дека предлогот ќе го достават до Собранието и потсети дека во минатиот парламентарен состав сличен предлог поднеле заедно со ДС, ДОМ, ВМРО-Народна партија и Левица.
– Предлогот содржи промена на изборниот модел во една изборна единица, но она што за нас е важно се отворените листи, како и барањата на независните листи што се однесуваат на условите и начинот на собирање на потписите – вели Зајкова за „Слободен печат“.
Таа додава дека се отворени за корекции на нивниот предлог преку амандмани и дека добро би било сите партии да го поддржат предлогот.
– Не ја исклучуваме можноста секој да се вклучи, да даде поддршка на ова решение и да се приклучи во борбата сето ова да стане реалност. Добро е што ДС дава поддршка, а можеби и владејачкото мнозинство ќе даде поддршка. Ние сме отворени да дискутираме ако има амандмани, да разговараме и да ги прифатиме и сите заеднички да застанеме зад предлогот оти на крајот не е важно дали решението доаѓа од ЛДП, од Зајкова, важно е тоа да стане реалност и конечно да го промениме начинот на гласање, бидејќи отворените листи се многу важен чекор за унапредување на демократијата – вели Зајкова.
За предлогот на премиерот да гласа и дијаспората, Зајкова вели дека треба да се дискутира, зашто во нивниот предлог тоа прашање не е вклучено. Претседателот на ДС, Павле Трајанов, пак, веќе го поднел до Собранието предлог-законот за измени на Изборниот законик со кој се предлага Македонија да биде една изборна единица. Според него, со измените ќе се демократизира изборниот процес.
– Со измените, зад секој пратеник ќе стојат ист број гласачи, а не како досега во Изборна единица шест пратеник да се избира со 6.300 гласа, а во Изборна единица три со 10 илјади гласа. Предлагаме да остане пропорционалниот модел, без изборен праг, а пратениците да се пресметуваат по Донтовиот модел. Во врска со идејата за отворени листи, укажуваме дека таа сè уште не е добро проучена, а искуствата во другите држави покажаа многу слабости. Предлагаме на претстојните локални избори да се почне со отворени листи за советници само во неколку општини (Центар, Струга и Гевгелија) – вели Трајанов.
Од Левица велат дека токму воведувањето една изборна единица им е највисок политички приоритет бидејќи со актуелниот изборен модел многу гласови пропаѓаат.
Но, една изборна единица без праг е неприфатливо за ДУИ. Од партијата на Али Ахмети за „Слободен печат“ велат дека за нив е прифатливо една изборна единица со праг од 5 отсто.
Од друга страна, од Алијанса на Села, иако побараа за локалните избори да може да гласа и дијаспората, а премиерот се согласи, но под услов Македонија да биде една изборна единица, велат дека поделбата треба да биде на осум изборни единици и дека не треба гласањето на дијаспората да се врзува со изборниот модел. Според АА, на дијаспората треба да ѝ се овозможи да гласа по пошта.
Од Вреди велат дека пред да го прецизираат ставот за изборниот модел, прво треба да дискутираат партиите, но и експертите, бидејќи според нив, нашето општество е ранливо и треба да има најдобра можна кохезија затоа што станува збор за темелите на државата. За независните листи, пак, сметаат дека се малку 50 потписи и предлагаат да има градација што ќе се однесува или на бројот на жителите во општината или на бројот на гласачите.
Партијата за движење на Турците, пак, бара посебна изборна единица за учество на избори на партиите на помалубројните заедници. Во таа посебна изборна единица партиите на помалите заедници би се натпреварувале меѓусебно, а ќе се избираат само тие што ќе го поминат прагот.
Седум граѓански иницијативи веќе поднесоа барање до Собранието да се направат итни измени на Изборниот законик затоа што оставена е правна празнина откако Уставниот суд ги укина членовите 17 и 18 од измените на Изборниот законик во 2024 година, со кои партиите го зголемија прагот за потребни потписи, за еден отсто од гласачкото тело во изборна единица за учество на независните листи на изборите.
