Акцијата може да трае со денови, Израел прогласи вонредна состојба во исчекување на ирански одговор
Израел денеска објави дека извршил напади врз Иран, еден ден пред разговорите меѓу Техеран и САД во Оман за нуклеарната програма на Иран.
Тоа е нова ескалација од почетокот на војната во Појасот Газа во октомври 2023 година, што би можела да се претвори во отворена војна меѓу двете земји, по децении тајни конфликти и копнени, морски, воздушни и кибер напади.
Кој беше убиен?
Според иранските државни медиуми, во израелската операција чија цел беше да се спречи напредокот на нуклеарната програма на Иран, беа убиени неколку високи ирански воени функционери и нуклеарни научници.
Досега е потврдно за загинување на следните лица:
-Хосеин Салами, командант на Иранскиот корпус на револуционерната гарда (IRGC)
-Голамали Рашид, командант на Генералштабот на Хатам-ал Анбија
-Ферејдун Абаси, нуклеарен научник и поранешен шеф на иранската Организација за атомска енергија
-Мохамед Мехди Техранчи, нуклеарен физичар поврзан со програмата за развој на нуклеарно оружје на Иран
-Мохамед Багери, началник на Генералштабот на вооружените сили на Иран
Исто така, според ирански извори, Али Шамкани, висок советник на врховниот лидер ајатолахот Али Хамнеи, е тешко повреден.
Ова се главните настани во историјата на конфликтот
1979 година – Иранскиот прозападен лидер Мохамед Реза Пахлави, кој го сметаше Израел за сојузник, беше соборен во Исламската револуција, која донесе на власт нов шиитски теократски режим чиј идеолошки императив е отпор кон Израел.
1982 година – Израел го нападна Либан, а Иранската револуционерна гарда се воспостави со либанските шиити Хезболах, паравоена група која стана најопасниот непријател на Израел на неговите граници.
1983 година – Проиранскиот Хезболах ги истера западните и израелските сили од Либан со самоубиствени напади. Во ноември, автомобил полн со експлозив се урна во либанскиот штаб на израелската армија. Израел подоцна се повлече од голем дел од Либан.
1992-1994 – Аргентина и Израел ги обвинија Иран и Хезболах за организирање на самоубиствените напади врз израелската амбасада во Буенос Аирес во 1992 година и еврејскиот центар во тој град во 1994 година. Во овие напади загинаа десетици луѓе. Иран и Хезболах негираат одговорност.
2002 – Се открива дека Иран има тајна програма за збогатување на ураниум, што предизвикува загриженост дека се обидува да развие нуклеарна бомба, кршејќи ги своите обврски според Договорот за неширење на нуклеарно оружје (NPT), што Техеран го негира. Израел повика на решителна акција против Иран.
2006 – Израел се бореше против Хезболах во едномесечна војна во Либан, но не успеа да го победи и конфликтот заврши со статус кво.
2009 – Врховниот лидер на Иран, ајатолахот Али Хамнеи, во говор изјави дека Израел е „опасен и смртоносен канцероген тумор“.
2010 – Иранскиот објект за збогатување на ураниум во Натанз е нападнат од компјутерскиот вирус Stuxnet, за кој се верува дека е развиен од САД и Израел. Ова е првиот познат кибер напад врз индустриски погон.
2012 – Иранскиот нуклеарен научник Мустафа Ахмади Рошан беше убиен во бомбашки напад во Техеран.
2018 – Израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху ја поздрави одлуката на американскиот претседател Доналд Трамп да ги повлече САД од нуклеарниот договор со Иран по години лобирање против договорот, нарекувајќи го „историски потег“.
Израел објави во мај дека ја нападнал иранската воена инфраструктура во Сирија, чиј претседател Башар ал-Асад е поддржан од Техеран во граѓанската војна, откако иранските сили испукаа ракети во окупираната Голанска Висорамнина.
2020 – Израел го поздрави убиството на генералот на иранската револуционерна гарда Касем Солејмани во американски напад со беспилотни летала во Багдад. Иран одговори со ракетен напад врз ирачките бази каде што беа стационирани американски војници. Околу сто американски војници беа повредени.
2021 – Иран го обвинува Израел за убиството на нуклеарниот физичар Мохсен Фахризаде, кого западните разузнавачки служби го сметаат за „татко“ на тајната програма за развој на нуклеарно оружје на Иран. Техеран негира дека има такви амбиции.
2022 – Американскиот претседател Џо Бајден и израелскиот премиер Јаир Лапид потпишаа ветување дека нема да дозволат Иран да развива нуклеарно оружје.
Одлуката, дел од Ерусалимската декларација со која се заокружи првата посета на Бајден на Израел како претседател, доаѓа еден ден откако тој изјави за локална телевизиска станица дека е отворен за употреба на сила против Иран како „последно средство“ откако Израел побара од светските сили „веродостојна воена закана“.
Април 2024 – Во сомнителен израелски напад врз иранската амбасада во Дамаск загинаа седум офицери на Револуционерната гарда, вклучувајќи двајца високи команданти. Израел ниту ја потврди ниту ја негираше одговорноста.Иран одговори со голем напад со беспилотни летала и ракети врз Израел на 13 април. Поради ова, Израел го нападна Иран на 19 април.Октомври 2024 година – Иран испука повеќе од 180 ракети кон Израел како одмазда за убиството на лидерот на Хезболах, Хасан Насралах, на 27 септември во воздушен напад врз јужните предградија на Бејрут и убиството на лидерот на Хамас, Исмаил Ханија, во Техеран на 31 јули.
Израел нападна воени бази во Иран подоцна истиот месец како одговор на иранските напади. Иранските медиуми објавија експлозии во Техеран и блиските воени бази во рок од неколку часа. Според иранските извештаи, на некои локации имало „ограничена штета“.Јуни 2025 година – На 13 јуни, Израел ја нападна нуклеарната инфраструктура на Иран и научниците кои работат на развој на нуклеарна бомба. Тој рече дека ќе дејствуваАкцијата може да трае со денови. Целта на операцијата, наречена „Подемот на лавот“, беа иранските команданти и фабриките за ракети, а Израел прогласи вонредна состојба во исчекување на ирански одговор.
Оштетени објекти
Иранските државни медиуми објавија дека командантот на Револуционерната гарда Хусеин Салами и нуклеарните научници Ферејдун Абаси Давани и Мухамед Мехди Техранчи се убиени во нападите.САД објавија дека не даваат помош во таа операција.Нападите се случија откако Трамп изјави дека американскиот персонал се повлекува од Блискиот Исток затоа што „може да стане опасно место“. (Nezavisen.mk)
