Американскиот претседател Доналд Трамп постојано се закануваше дека ќе ги повлече американските сили од Европа како дел од неговата политика „Америка на прво место“. Тоа би имало огромни стратешки последици и веројатно би наишло на значителен домашен отпор. Но на почетокот на самитот на НАТО во Хаг, се уште не е јасно дали Трамп е подготвен да ја плати политичката цена?
Како што пишуваат „Еуроњуз“ во 2012 година, кога тогашниот американски министер за одбрана Леон Панета објави повлекување на две борбени бригади – околу 8.000 војници – од Европа со цел да се намалат воените трошоци, западноевропските влади го игнорираа тоа. Кога американскиот претседател Доналд Трамп размислуваше оваа година за повлекување на американските сили од Европа, тоа испрати едвај скриени шокови низ европските канцеларии. Разликата: Панета во тоа време рече дека безбедносните обврски на Америка кон Европа и кон НАТО се „непоколебливи“.
Спротивно на тоа, Трамп се закани дека нема да ги заштити членките на НАТО кои трошат премалку за одбрана. А неговиот потпретседател и министер за одбрана дадоа потценувачки коментари за европските сојузници во сега веќе озлогласениот групен разговор претходно оваа година, при што министерот за одбрана Пит Хегсет ја изрази својата „омраза кон европските бесплатни трошоци“, според списанието „Атлантик“.
Каде е разликата?
Во пресрет на самитот на НАТО во Хаг оваа недела, муабетот за тоа дека американската војска ќе ја напушти Европа засекогаш малку стивна.
Сепак, европските дипломати се плашат од најавата на Трамп по самитот. Пентагон не одговори веднаш на барањето на „Еуроњуз“ за коментар.
Доволна причина да се чуе од врвните американски воени експерти дали мислат дека е на повидок масовно повлекување на американските трупи и какво би било влијанието на таков потег врз Соединетите Држави – логистички, финансиски и политички. Прв во редот е амбасадорот на САД во НАТО, Метју Витакер, адвокат по образование, чија задача сè повеќе има тенденција да ги смирува нервозните европски сојузници.
„Видете, европската безбедност ми е на прво место. На Америка ѝ требаат сојузници, не можеме да го направиме тоа сами. А извештаите за намалувањето на присуството на американските трупи апсолутно не се вистинити. За сè друго ќе разговараме со нашите сојузници, рече тој на неодамнешниот јавен форум во Брисел.
Без САД Европа не би можела да се одбрани од Русија?
Во моментов, САД имаат речиси 84.000 активни војници во Европа, според Европската команда на САД (EUCOM) во Штутгарт. Вкупниот број варира поради планираните вежби и редовните ротации на трупи во и надвор од континентот. На пример, по целосната инвазија на Русија во Украина во 2022 година, околу 20.000 војници беа распоредени во државите соседни на Русија, Белорусија и Украина за да ја поддржат Украина и да го спречат конфликтот. Во текот на војната, вкупниот број на војници се движеше помеѓу приближно 75.000 и 105.000 воен персонал, првенствено од воздухопловните сили, армијата и морнарицата.
Поголемиот дел од тие војници се стационирани во Германија (40.000), Полска (14.000), Италија (13.000) и Велика Британија (10.000), а останатите се расфрлани низ целиот континент од Норвешка до Турција. Практичната логистика на повлекувањето на САД од Европа, како што се прераспоредувањата во САД или на друго место, би била значајна и би одземала многу време.
„Доколку ова се случуваше на систематски начин, би биле потребни многу месеци, веројатно најмалку една година“, изјави за „Еуроњуз“ Марк Канцијан, пензиониран полковник и виш советник во Центарот за стратешки и меѓународни студии (CSIS) во Вашингтон. „Целата опрема, секој тенк, треба да се подготви и испрати. Потоа треба да се испрати и семејството на војниците, а на крај и самите војници“, додаде тој. Севкупно, четвртина милион луѓе би можеле да бидат погодени, можеби и повеќе.“ Најголемиот проблем би бил каде би можеле да одат.
„Сегашните бази во САД би можеле да апсорбираат 5.000 луѓе, можеби 10.000“, рече Канцијан. „Но, останатите? Ќе бидат потребни години за да се изградат нови објекти.“
Дали Трамп би одлучил нешто од таа стратешка и политичка големина чии ефекти речиси сигурно би се виделе по неговиот претседателски мандат е повеќе од сомнително, според Иан Лесер, виш политички аналитичар во Германскиот Маршалов фонд (GMF), трансатлантски тинк-тенк.
„Веќе видовме обид на Трамп да повлече значителна сила од Европа за време на неговиот прв мандат, што наиде само на значителен отпор од безбедносната заедница во САД и на крајот беше отфрлен од претседателот Бајден“, изјави Лесер за „Еуроњуз“.
Сценарио тешко изводливо освен во говорите на Трамп
Иако реториката на Доналд Трамп често ја истакнува намерата за намалување на американското воено присуство во Европа, ваквиот потег се покажува како сложен и ризичен, и стратегиски и финансиски. Воената инфраструктура на САД во Европа, особено во Германија, има суштинска логистичка и медицинска улога во глобалните операции, што го прави нејзиното одржување од клучно значење. Намерата за повлекување на трупи, особено во контекст на растечки меѓународни тензии (како војната меѓу Израел и Иран), би можела да биде погрешно протолкувана како знак на слабост.
Дополнително, иако Трамп потенцира на деескалација на конфликтот во Украина и подобрување на односите со Москва, реалноста покажува дека преговарачките позиции на засегнатите страни остануваат непомирливи. На крај, трошоците од евентуално повлекување – како за Европа, така и за САД – се енормни, без конкретна политичка и стратегиска добивка. Токму затоа, и покрај неговите изјави, ваквото сценарио засега не изгледа реалистично.
