Дојче веле – редакција на бугарски јазик. Во Бугарија децата ќе ги преминуваат пешачките премини со… „икончиња“. Очигледно МВР нема подобри идеи како да ги заштити од пијани или дрогирани возачи кои газат сè пред себе. Кој ја сноси одговорноста за овој апсурд? Штом МВР објавило јавна набавка за 30.000 икони, значи треба да објави нова за нивно осветување – затоа што една икона е таква само ако е нацртана според црковниот канон, создадена со свест за светост и осветена од свештеник. Во некои цркви за таква служба се плаќа „колку што ќе дадеш“, во други има ценовник, а за полесно, некој свештеник може да ја освети целата јавна набавка. Затоа што, во спротивно, таканаречените икони „со големина од 4 до 5 см од нераскинлив материјал“ со можност за лепење се всушност обични налепници.
Апсурдна содржина – и многукратно превисока вредност: Медиумите и социјалните мрежи се забавуваа со набавката, за која првпат објави сајтот на „Капитал“. За 420.000 лева (околу 215.000 евра) МВР бара испорака на 30.000 икони и исто толку жолти торбички, 15.000 топки за плажа, 50.000 балони, 30.000 сини пенкала, 1.000 значки, 1.540 сложувалки, како и 3.000 фигури за демонстрација. Овие предмети се наменети за „Национална превентивна кампања за децата во областа на безбедноста на сообраќајот на патиштата“, финансирана од Фондот за безбедност на сообраќајот на патиштата. МВР, како нарачател, ќе избере чија слика ќе биде на иконите – Исус Христос, Богородица со бебето Исус, свети Христофор, кој штити од опасности на патот, или друг светец.
Вредноста на набавката изгледа превисока – иконите нема да се цртаат, а со оглед на објавените количини, балоните, пенкалата, топките и значките би требало да чинат ситни пари по единица. На пример, во Merkandi, меѓународна B2B платформа, цената на балон е 0,013 евра (околу 0,025 лева) по парче без ДДВ, и вклучува пакети од 100 балони со дијаметар од 13 см, изработени од гума. Минималната нарачка е 400 пакети (односно 40.000 балони), а 500 пакети би го чинеле трговецот од Бугарија, кој би ги нарачал, 1.250 лева (639 евра). Дури и при поголеми димензии, балоните тешко би надминале 2.000 лева. За топките, цените варираат од 25 центи по артикл од кинески добавувачи до 1,80 евра од европски, но со пониски транспортни трошоци и побрза испорака.
Ако претпоставиме дека топките, торбичките, балоните и значките можат да се користат за награден фонд – иако велосипедни кациги, боички и блокчиња за цртање или таблети би биле покорисни, за што би послужиле иконите-налепници? Можеби би можеле да се делат на часови по добродетели и религија, доколку обуkata за безбедност во сообраќајот се интегрира во нив. 420.000 лева изгледа превисока цена за објавените артикли. Освен ако во оваа вредност не се скриени „компоненти“, невидливи за даночните обврзници, со чии пари располагаат функционерите од МВР. Кој ја „идентификуваше“ потребата од икони? Поради апсурдната набавка, министерот за внатрешни работи Даниел Митов го деградирал заменик-директорот на Главната дирекција „Национална полиција“ Калојан Милтенов на заменик-началник на Оперативниот дежурен центар. Но оваа санкција не може да замени внатрешна проверка што би стигнала до дното (или барем до тињата што го покрива). Патот на една јавна набавка, пред да се објави во регистарот, почнува од структура во министерството што ја утврдува потребата од конкретната услуга или испорака – без разлика дали станува збор за екструдирана храна за полициски кучиња, полициски униформи како костуми, летни јакни или автомобили.
Министерството за внатрешни работи е најголемиот нарачател на јавни набавки за автомобили, последната од кои беше за 462 моторни возила (35 високобрзински, 200 лесни и 227 теренски) за над 150 милиони лева од Фондот за безбедност на сообраќајот. Од 2021 година до 30 ноември 2024, во Фондот, кој се полни со средствата од казни снимени со камери за брзина, донации и др., биле собрани над 352 милиони лева. Но МВР не објавува јавно за што ги троши средствата, освен ако не добие прашање од пратеник. Откако во 2019 година Дирекцијата „Јавни набавки“ при МВР беше укината, нејзините функции ги презеде Дирекцијата „Управување со имотот и социјални активности“. Некој во оваа дирекција предложил, а началниците одобриле, дека икони-налепници ќе помогнат за безбедноста на сообраќајот и намалување на повредите на патиштата. Овој апсурд поминал низ неколку нивоа на одобрување, добил потписи и печати, но општеството има полно право да знае како е аргументирано ова решение и кои се лицата што ја носат одговорноста. Утре некој друг во МВР може да предложи јавна набавка за амајлии против лоша карма…
Обуката може да биде интересна: Ако функционерите сакале да си ја завршат работата добро, би ги проучиле добрите европски примери за обука на деца за безбедност во сообраќајот. Така би сфатиле дека за иконите, торбичките и пенкалата немаат место. Наместо тоа, успешно се користат дигитални апликации и виртуелна реалност (VR) што симулираат сообраќајни ситуации и ги учат децата да носат правилни одлуки. Исто така, децата возат велосипеди во симулирана улична средина со сообраќајни знаци и сигнали. За обуката да биде позабавна, се користат видеоклипови, куклен театар, практични тестови. Но во МВР не се особено иновативни, иако во 2024 година Бугарија е на второ место по Романија по загинати во сообраќајни несреќи со 74 лица на милион. Слично на партиите, и бугарските институции се формираат во групи по интереси. А децата ќе ги преминуваат пешачките премини со торбички на кои се залепени „икончиња“, бидејќи очигледно нема кој друг да ги заштити од пијани или дрогирани возачи што газат сè пред себе.
