Покрај запирањето на ЕУ-интеграциите, „успешно“ е закочен проектот за железничко поврзување на Северна Македонија по Коридорот 8. Проект уште од 1993 и Владата на Црвенковски, вклопен во стратегијата на јужноевропско и евроатланско транспортно поврзување од Италија до Турција. Неговата траса е утврдена уште тогаш (иако со сите “закони за легализација на дивоградби“ по неа никнаа десетици куќи), а избрана е поради фактот што од бугарска страна пругата со децении е скоро целосно комплетирана.
Ниту Владата на ВМРО-ДПМНЕ на Георгиевски (1998-2002) ниту на Груевски (2006-17) не го оспори и запре проектот, а Владите на Заев и Ковачевски осигураа финансирање на сите фази од овој дел од коридорот и од ЕБОР и ЕИБ, согласно европското значење на коридорот. Во отсуство на домашни градежни компании капацитативни за вакви проекти на тендерите добиваа странски компании.
Но за опаѓањето на градежните гиганти „Маврово“, „Бетон“, „Пелагонија“, „Гранит“… кои можеа да градат патишта, брани и железници низ Балканот, Блискиот Исток и Северна Африка, а добар дел од нив денес не ни постојат – не може да обвинуваме никого освен домашниот менаџмент во економијата и политиката. Овие гиганти „паднаа“ откако за банките како финансиери и за политичарите стана “поисплатливо” бетонирањето на секое „зелено парче“ во “Скопје 2014” за 2, 3, 4, 5… илјади евра „по квадрат“ од „нови претприемачи“, одошто заживувањето на градовите и селата долж патиштата и железниците по кои (домашно произведени) стоки ќе се движат во и преку Северна Македонија, а луѓето лесно ќе патуваат.
Така големите странски компании станаа поквалификувани на тендерите за поголемите инфраструктурни проекти, а домашните им станаа подизведувачи. Откако политички и финансиски не го оправда запирањето на железничкото и патното поврзување на Северна Македонија со Бугарија (и со Албанија и Косово), Мицкоски воведно изјави дека имало обид за негово корумпирање за продолжување на градежните работи по секцијата 3 од коридорот 8 и дека за тоа ги известил и „надлежните институции во земјата“ и „европските партнери“.
Имајќи ја предвид сериозноста на обвинувањето кое и според медиумите се сведува на една од седумте турски компании кои учествувале на тендерот и бидејќи:
– станува збор за проект(и) финансиран(и) од европски финансиски извори,
– практично се фрла дамка на економските северномакедонско-турските односи,
– се отвора прашање дали ова е исклучок или такви обиди имало и во претходните фази,
– ги прекинува градежните зафати по проектот и временски дополнително го кочи поврзувањето по делот и целиот коридор 8…
…по втор пат треба да ја апострофираме потребата премиерот да го информира за ова Обвинителството.
Исто и министерот за транспорт кој неколку дена подоцна и самиот изјави дека обид за корупција имало и врз него и врз други функционери, без да прецизира дали од иста или од различни компании.
Но и коалициските партнери, на пример од ВЛЕН треба да одговорат дали и до нив дошле вакви информации или “понуди”.
Во спротивно, доколку оваа тема „тивко“ ја снема од медиумскиот и политичкиот фокус и нема обвинителен акт, ќе може да се заклучи дека всушност со ваквите изјави владините функционери вршеле притисок врз некоја од компаниите.
Затоа, за поздравување е што пред два дена и опозицискиот лидер Филипче побара вклучување на правосудството.
Политички гледано, ВМРО-ДПМНЕ на Мицкоски од 2024 не може да го повтори имиџот на партијата предводена од Груевски во 2006 ни кадровски ни проектно и затоа сега повеќе се занимава со запирање одошто со промовирање проекти.
На локално ниво, во Скопје тоа се виде со негласањето набавка на нови автобуси. Но политиката на ВМРО-ДПМНЕ на казнување на скопјани и со тоа што ја предложи и избра Арсовска за градоначалник и сега со тоа што ги остава без јавен превоз – ќе се оценува на следните локални избори.
Но суштински, сериозноста на обвинувањата за корупција од вака висок профил не трпат одлагање и третман „секое чудо за три дена“. Тие бараат истражен епилог, затоа што во прашање е угледот – особено на институциите на Северна Македонија.
Ивон Величковски
