Изминатата 2024 година Македонија беше исправена пред предизвици и настани кои повторно го поставија прашањето за иднината на високото образование и студентскиот стандард. Од зголемени трошоци за студентите, преку корупцијата, до протести и барања за подобрување на условите – уште една година помина со впечатокот дека системот бара сериозни реформи.
Според Државниот завод за статистика, во академската 2023/2024 година на високообразовните установи во Македонија биле запишани вкупно 52.316 студенти – што е за 2,8 отсто помалку во споредба со запишаните студенти во претходната година. Најброен факултет и понатаму е ФИНКИ, по што следуваат медицинските факултети на Државниот универзитет во Тетово, Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје (УКИМ) и Универзитетот „Гоце Делчев“ во Штип (УГД). Агенцијата за вработување (АВРСМ), пак, вели дека на крајот на 2023 година, 15 доктори на науки, 550 магистри и 6.688 лица со високо образование активно барале работа. Иако ова е благо намалување споредено со претходните години, проблемот на невработеност кај високообразованите лица останува алармантен. Најпогодени се кадрите од правните и економските науки, што укажува на несоодветното планирање на потребите на пазарот на трудот.
Манифест за бесплатни студии, подобри студентски домови
Во март, универзитетските студентски собранија од пет државни и еден приватен универзитет објавија „Студентски манифест“ – документ кој ги истакнува нивните главни барања: бесплатно квалитетно образование, дигитализација, автономија, интернационализација, формирање Национално студентско тело и подобрување на студентскиот стандард. Дел од големите политички партии ставија потпис на документот, со што практично прифатија дека ќе се залагаат за неговата содржина.
„Без разлика која политичка партија утре ќе биде на власт, а која во опозиција, сите треба заеднички и конструктивно да работат за да го исполнат она што го бараме ние студентите“, рече тогаш за Мета.мк Савче Ѓошева, студентка и еден од авторите на Студентскиот манифест.
Но, наместо бесплатно образование, студентите на факултетите на УКИМ добија покачување на трошоците, кое некаде се движи и над 2.000 денари повеќе од она што се плаќало до минатата академска година. Мета.мк во септември направи споредба на трошоците што ги плаќаат студентите на шесте државни универзитети. Просечните трошоци за еден семестар, студентите на Економскиот факултет при УКИМ ги чини 81.335 денари или 1.317 евра, покажа истражувањето на Форумот за образовни промени.
Во меѓувреме, студентите не би го оцениле ни со тројка животот во студентските домови, покажа извештајот на Државниот завод за ревизија (ДЗР). Во него е утврдено значително намалување на сместувачките капацитети кај сите државни студентски домови. Потврда за тоа е и затворањето на студентскиот дом „Стив Наумов“, кој од оваа академска година не прима студенти и го очекува долгонајавуваната реконструкција. Овој дом, заедно со „Кузман Јосифовски – Питу“ ќе останат затворени сè додека не се заврши нивното реновирање. Според најавите на надлежното министерство, „Кузман“ повторно ќе ги отвори вратите од октомври, додека „Стив“ ќе почека уште една година.
