Пратеничките состави се менуваат, но тенденцијата да ги подметнуваат истите валкани сопки останува. Не затоа што независните не се доволно добри, туку затоа што се доволно опасни – по нивниот монопол. Ова не е изборен закон. Ова е акт на страв! Страв од гласот што не го контролираат, ама нема да им помине, велат невладините.
Преку амандмани невладиниот сектор ќе се обиде да го намали прагот на потребните потписи за учество на независните кандидати на изборите, откако предлогот на власта и на опозицијата го услови нивното учеството на изборите со најмалку 100 и најмногу 3.500 собрани потписи за поддршка. Седумте невладини организации жестоко реагираат на предлогот за измени на Изборниот законик во делот на независните листи – дека станал оружје против независните и ги обвинија пратениците дека повторно го кршат Уставот и ставаат „валкани сопки“ за независните кандидати. Во Собранието вчера „помина“ потребата за измени на Изборниот законик со кои независните кандидати ќе влезат во изборната трка ако соберат потписи, во зависност од бројот на избирачите по општини. Пратениците денеска не го прифатија амандманот на Европскиот фронт за намалување на прагот на потребните потписи за независните листи.
– Со предложените измени, пратениците повторно ѝ плукаат во лице на уставноста и дрско ја погазуваат одлуката што ја донесе Уставниот суд за укинување на претходните противуставни измени на Изборниот законик што Собранието ги донесе во март 2024 година.
Пратеничките состави се менуваат, но тенденцијата да ги подметнуваат истите валкани сопки останува. Не затоа што независните не се доволно добри, туку затоа што се доволно опасни – по нивниот монопол. Ова не е изборен закон. Ова е акт на страв! Страв од гласот што не го контролираат, ама нема да им помине – велат невладините.
Според нив, предлогот на пратениците е во судир со одлуката со која Уставниот суд ги укина претходните противуставни одредби од еден отсто и дека предложените прагови за потписи се дури и повисоки од еден отсто за повеќето општини каде што има и најмногу избирачи. Оттаму потсетуваат дека Уставниот суд навел оти зголемувањето на потребниот број потписи за предлагање независни кандидати претставува мешање во остварувањето на избирачкото право на граѓаните, што е гарантирано со член 22 од Уставот, бидејќи со оспорената измена се отежнати или оневозможени условите под кои граѓаните ќе можат да избираат независни кандидати.
Независните укажуваат дека актуелните измени на Изборниот законик не се во функција на поттикнување, туку се во функција на ограничување на плурализмот на политичките ставови и мислења, што е прекршување на уставно загарантираното право на кандидирање за јавна функција што го има секој граѓанин на Македонија. Дека измените не создаваат услови за плуралистичка политичка клима, фер изборен натпревар и средина во која ќе се промовира учество не само на политичките партии, туку и на другите групи и поединци во политичкиот и јавниот живот, во која и граѓаните како поединци ќе можат слободно, како независни кандидати да ги изнесуваат своите ставови и мислења што најчесто се различни и спротивни од оние на политичките партии и партиските кандидати.
– Недозволиво е флагрантно непочитување и газење на одлуката на Уставниот суд, која јасно вели – не смее да има зголемување на потребниот број потписи за предлагање независни кандидати. Ние ќе поднесеме амандмани на предложените измени на партиите, во согласност со мислењето на Уставниот суд и Уставот. Со предложените измени, партиите здружено и ефективно си ја штитат злоупотребата на политичката моќ и вештачки ја одржуваат својата застапеност во законодавниот орган, извитоперувајќи ги правилата на политичкиот натпревар во сопствена корист, а на штета на другите политички групи и непартиски кандидати.
Наместо да се борат за доверба, партиите во Македонија се борат против независните кандидати, на терен што го подготвуваат тие самите, со удари што не се само под појас, туку и од зад грб – велат здруженијата „Шанса за Центар“, „Зелен хуман град“ „Независни за Карпош“, „Зелените Од Гази Баба“, „Подобро за Тетово“, „Поинаку“, „Стига“ од Струмица, Ново Село, Босилово.
Откако Уставниот суд укина два члена со кои партиите го зголемија прагот за потребни потписи – за еден отсто од гласачкото тело во изборна единица, независните предложија праг од 50 потписи, но пратениците им наметнуваат повисоки прагови. Според предлогот, треба да има градација на потписите во согласност со бројот на запишаните гласачи во одредени општини: за општини со најмногу 10.000 гласачи – најмалку 100 потписи, до 20.000 – 200 потписи, до 30.000 – 300 потписи, до 40.000 – 400 потписи, до 90.000 – 900 потписи, за општини над 90.000 жители најмалку 1.000 потписи, а за Скопје – најмалку 3.500 потписи од граѓаните запишани во Единствениот избирачки список.
На Комисијата за политички систем не помина амандманот да се намали прагот. Сали Мурати од Европскиот фронт предложи за парламентарните партии прагот за независните да биде 500 потписи, наместо 1.000 како што е со новиот предлог и унифициран критериум од 0,5 отсто за локалните избори, односно за Скопје да бидат потребни 800 потписи. Не поминаа ниту амандманите законот да важи шест месеци по донесувањето, да не се носи по скратена постапка и да се обезбеди консензус. Бојан Стојаноски од ВМРО-ДПМНЕ рече дека предлогот е за подобрување на изборниот процес и дека ако не се регулира, ќе настане правна празнина, а независните ќе го изгубат правото да учествуваат на изборите.
– Ние го враќаме претходното решение од стариот закон, ништо плус и ништо минус. Праг мора да постои оти ако нема, тогаш има индиции за злоупотреба на волјата на гласачите – рече Стојаноски.
