Почитувани,
Ве информираме дека ние – Здружението на инженери на Република Македонија (ИНРМ) поднесовме барање за пристап до информации од јавен карактер до Министерството за транспорт, во врска со изјавите на министерот Александар Николовски за трасата на брзата пруга на Коридорот 10 и нејзиното преклопување со трасата на стратешкиот проект „Вардарска долина“, кој предвидува изградба на 12 хидроелектрани и акумулации.
Со оглед на огромното значење што овој инфраструктурен избор го има за иднината на енергетската независност и технолошкиот напредок на државата, сметаме дека јавноста има право навремено и целосно да биде информирана.Во продолжение на оваа порака ќе ја најдете целосната содржина на поднесеното барање, со поставени прашања кои сметаме дека се од клучен јавен интерес
До:
Министерство за транспорт
Ул. „Плоштад Црвена Скопска Општина“ бр. 4, 1000 Скопје
Б A Р А Њ Е
ЗА ПРИСТАП ДО ИНФОРМАЦИИ ОД ЈАВЕН КАРАКТЕР
Од:
ИНРМ
Е-маил: [email protected];
Врз основа на член 4 и член 12 од Законот за слободен пристап до информации од јавен карактер („Службен весник на РСМ“ бр. 101/2019), а имајќи ги предвид изјавите на министерот Александар Николовски, доставуваме барање за информации од јавен интерес.
Во телевизиското интервју од 17 мај 2025 година, министерот изјави дека е донесена одлука за изградба на брза пруга на Коридорот 10, на релација од границата со Србија до границата со Грција, која ќе се гради по трасата на постојната железничка линија низ долината на реката Вардар: Табановце – Куманово – Скопје – Велес – Неготино – Демир Капија – Гевгелија. Истовремено, на истата траса е планиран стратешки водостопански и енергетски проект познат како „Вардарска долина“, кој предвидува изградба на 12 хидроелектрани и акумулации. Согласно техничката документација за овој проект, постојната железница на таа рута треба да се дислоцира, што всушност претставува и една од клучните причини за досегашната стагнација во реализацијата на „Вардарска долина“. Дополнително, во изјавата на министерот во поткастот од 11 јуни 2025 година наведува дека при проектирањето на трасата на брзата пруга „не смее да се зафаќаат објекти од А категорија“, што отвора реални дилеми и прашања околу усогласеноста на проектот за брза железница со законските ограничувања и националните приоритети, особено приоритетот за водостопанскиот и енергетски стратешки проект „Вардарска долина“.
Со оглед на горенаведеното, остануваат повеќе неразјаснети прашања за кои јавноста има легитимен интерес да добие конкретни информации:
1. Дали Министерството има веќе усвоено финална траса за брзата пруга Табановце – Гевгелија? Ако да, дали таа траса поминува низ просторот предвиден за акумулациите и хидроелектраните во рамки на проектот „Вардарска долина“?
2. Дали при планирањето на трасата се земени предвид стратешките документи за хидроенергетски развој, вклучително и проектот „Вардарска долина“, кој е дел од зелената транзиција и енергетската визија на Македонија?
3. Дали Министерството ја разгледувало можноста за адаптација на трасата на пругата на начин што би овозможил истовремена реализација и на железничката инфраструктура и на проектот „Вардарска долина“?
4. Дали постои стручна анализа, студија или мислење што покажува дека трасата може да се модифицира без значително зголемување на трошоците, а со зачувување на капацитетите и просторот потребен за изградба на хидроелектраните?
5. Дали Министерството направило проценка на штетата што би произлегла поради евентуалното оневозможување на изградбата на 12-те предвидени хидроелектрани долж Вардар, како последица на изборот на трасата на пругата?
6. Дали проектот „Вардарска долина“ е официјално определен како национален енергетски објект од категорија А? Ако да, како Министерството ја обезбедува усогласеноста на трасата со законските ограничувања кои важат за неповредливост на објекти од оваа категорија?
7. Зошто Македонија инвестира 2 милијарди евра во пруга што ќе поддржува само брзини до 160 км/ч, кога европските земји веќе стандардно проектираат железнички коридори за брзини од 300–350 км/ч? Зошто инвестираме во пруга која ќе биде застарена уште пред да се изгради? Кој ќе сноси одговорност ако за 10 години пругата стане технолошки застарена и некомпатибилна со развојните текови во регионот и Европа, само од причина што избраната траса долж долината на Вардар поради географијата не дозволува понатамошно осовременување?
8. Дали е направена анализа на геометриските ограничувања на трасата низ долината на Вардар (кривини, радиуси, теренски бариери) и нивното влијание врз можноста за идно зголемување на брзините до брзини од 250+ км/ч?
9. Колку пати досега е направен инженерски или теренски увид во алтернативни траси – особено преку Штип, Радовиш и Струмица – кои имаат подобри геометриски услови, помала населеност и потенцијал за повисоки брзини и зошто министерството не се одлучило за таа траса?
10. Зошто до денес не е организирана јавна стручна расправа во која би се анализирале различни опции за трасата на брзата пруга?
11. Дали Министерството планира да ги вклучи универзитетите, инженерската и експертската фела, како и граѓанскиот сектор, во евентуалниот процес на ревидирање на трасата – со цел да се осигура долгорочна одржливост, технолошка современост и усогласеност со другите национални стратегии?
12. Според Министерството, кој е поголем стратешки приоритет за Македонија: Брзина од 160 км/ч по старите кривини на Вардар, или трајна, чиста и сопствена енергија преку реализација на „Вардарска долина“ и дали државата може да си дозволи да избере само едно од овие две?
Бараме наведените информации да ни бидат доставени во електронска форма преку е-пошта или во писмена форма, согласно законски предвидениот рок и согласно Законот за слободен пристап до информации од јавен карактер.
Во Скопје, 12.06.2025 година
