„О, еве ја таа проста земја од грч и од чекање / Што ги научи и ѕвездите да шептат на Македонски / А никој не ја знае.“ Така пееше Анте Поповски во далечната 1964. По 60 години, во 2024. со излегувањето на електронското издание „Инструменти на меѓународното космичко право“, во превод на Александар Ташковски, а под патронство на Меѓународното КОСМИЧКО ДВИЖЕЊЕ (МКД) од Битола, се потврди дека ѕвездите не само што шептат, туку веќе и зборуваат на македонски. Страста на поетот се отелотвори во ова издание кое е потврда за успешноста на Македонските СТУДЕНТИ ЗА ИСТРАЖУВАЊЕ И РАЗВОЈ ОД КОСМОСОТ (МК-СИРК) со седиште во Скопје. Со ова, универзитетската професорка Весна Мојсова-Чепишевска го започна своето излагање на промоцијата на изданието „Инструменти на меѓународното космичко право“, во превод на Александар Ташковски, на Правниот факултет „Јустинијан Први“ при УКИМ. Како што нагласи таа, според податоците што Александар Ташковски ги доби од матичната библиотека на ООН (која го направила истото истражување што веќе претходно го направил и самиот Ташковски и тоа преку Index translationum на УНЕСКО и која дојде до истиот заклучок како тој на Ташковски), македонскиот е првиот превод воопшто од кој било од официјалните јазици. Сега ја чекаме само уште официјална потврда од ООН.
– Уште некаде во 1948 год., Блаже Конески ќе констатира: „Нашиот јазик се кове најмногу во ковачницата на преведувањето“. Така што ова издание е само уште една потврда за тоа како македонскиот јазик се кове токму преку изнаоѓањето на најсоодветни решенија и изрази при преводот на тоа меѓународно космичко право, како се кове нашиот македонски јазик преку јасноста и пристапноста на сложената правна и научна терминологија што ја содржи ова дело. Допрва ова издание може да стане предмет на сериозни јазични проучувања, истакна Мојсова-Чепишевска.
Таа, во своето излагање го цитираше и Горан Стефановски, „Горд сум на нашата жилавост. И покрај сиот нарушен идентитет, заврзани раце, крпа во уста, обезличеност и распарченост, жив сум и гладен сум за живот. Знам дека ме има според нападите со кои работат да ме снема. Знам дека сум според упорноста со која се трудат да не сум. Мојата жилавост излегува од аванот во кој ме толчат и тиганот во кој се крчкам. Токму тој аван и тој тиган се моите места на моќ.“. Оваа девиза, според Мојсова-Чепишевска, како да ја води и целата екипа потписници на македонската верзија на „Инструменти на меѓународното космичко право“, и преведувачот, и рецензентот, и ревизорот, лекторот, соработниците… И оваа македонската верзија на „Инструменти на меѓународното космичко право“ нека покаже дека може да биде и едно од местата на моќ на македонството, нагласи таа.
Од друга страна, ако ја прифатиме мислата на Лудвиг Витгенштајн која гласи: „Границите на мојот јазик ги означуваат границите на мојот свет“, тогаш, и границите на македонскиот јазик преку овој превод фигуративно кажано добиваат и космички димензии т.е. го освојува и самото космичко пространство, како што напомена универзитетската професорка. – Радува фактот дека овој превод на македонски е седми по ред. Седумката како број носи длабоки симболички пораки. Магичноста на бројот седум лежи во тоа што таа се гледа како збир од светата тројка и потполната четворка, Во името на верувањето на бројот три како најсовршен, претставен преку триаголникот, симболот на врховниот Бог кој ја носи идејата за трипартитноста на космосот и светот по вертикала (Горна, Средна и Долна Земја или Небо, Земја, Подземје), се надоврзува и бројот четири кој, како симбол на врховниот Бог на бурата, претставува идеална потполна структура, олицетворена во правдата. И додека тројката е дел од паганските триглави божества како Триглав кај Словените и во паганската божествена тријада олицетворена во христијанското свето Тројство, како и од троичната симболика претставена низ поколенијата – татко, син, внук, четворката активно учествува во митовите за создавањето на космосот, создавањето на светот и ориентацијата во нив, преку страните на светот (исток-запад-север-југ), четирите годишни времиња, пролет-лето-есен-зима, четирите основни правци, горе-долу-лево-десно, кажа Мојсова-Чепишевска.
Според неа, Александар Ташковски со својата упорност, со својата посветеност направи нешто скоро невозможно, а тоа е македонскиот превод како седми по ред еднаш да биде да биде рамо до рамо до/со оригиналите на кинески, англиски, француски, руски, шпански и арапски, како официјалните јазици на ООН на кои се изготвуваат сите меѓународни договори, конвенции, резолуции и инструменти. Значи седмиот е македонскиот (како превод од англиски со дополнителна споредба на кинеското и шпанското издание). И тој е првиот на кој е направен воопшто превод на книгата „Инструменти на меѓународното космичко право“. И како што вели Симонета Ди Пипо, инаку директор на Канцеларијата за космички работи при Обединетите нации: „Оваа публикација е со наслов ’Меѓународно космичко право: Инструменти на Обединетите нации’ бидејќи претставува најсеопфатна и најсовремена збирка инструменти кои се изработени, унапредени и утврдени под покровителство на Обединетите нации.“ А еве ја таа најсеопфатна и најсовремена збирка инструменти која го определува, дефинира, прецизира меѓународното космичко право и на македонски. Сега и на македонски овие инструменти ни кажуваат и како продолжуваат „.. да обезбедуваат ефективна рамка за сѐ побројните и посложени предизвици на проучувањето и ползувањето на космичкото пространство за мирољубиви цели“. А ова издание, според Мојсова-Чепишевска е сериозно и компетентно и затоа што во целосната реализација зедоа учество стручњаци, лингвисти, но и проучувачи на јазикот и културата, македонисти. Така, како рецензент на ова издание свој потпис става академик Катица Ќукавкова. Проф. д-р Соња Китановска-Кимовска од Филолошки факултет „Блаже Конески“ при УКИМ, се јавува како ревизор на преводот направен од англиски јазик, додека соработниците д-р Игор Радев, синолог, е одговорен за преведувачкиот процес правејќи споредба со кинеското издание, и проф. д-р Сања Михајловиќ-Костадиновска, од Филолошки факултет „Блаже Конески“ при УКИМ, е одговорна за споредбата со шпанското издание. Изданието е просеано и низ лекторката лупа на м-р Емилија Величкова, професор по македонски јазик и литература во СУГС Гимназија „Јосип Броз Тито“ во Скопје, некогашна студентка на нашиот Филолошки факултет. Во завршницата на излагањето, Мојсова-Чепишевска наопомена и дека промоцијата на македонското издание „Инструменти на меѓународното космичко право“ е и во годината на два големи јубилија за македонистиката, 100 години од првиот буквар АБЕЦЕДАР и 80 години од македонската азбука. – Па нека зборуваат ѕвездите на македонски. И космичкото право нека одекнува и на македонски, поентираше универзитетската професорка.
