Информациите и дезинформациите во март во дел од македонскиот медиумски простор беа фокусирани на американските напори за ставање на крај на војната во Украина преку постигнување краткотрајно примирје како прв чекор. Но, иако формално такво беше постигнато во текот на месецот и за ненапаѓање на енергетската инфраструктура и за целите во Црно Море, нејасно во кој степен овие договори се ефективни, бидејќи за нив сè уште се разговара и се поставуваат услови. Засега сè уште не е јасно какво примирје е постигнато помеѓу Украина и Русија со посредство на САД преку преговорите што беа водени неколку пати во Ријад во текот на март, пишува Вистиномер. И по последната рунда одвоени преговори меѓу САД и Русија не беше објавено заедничко соопштение до 26.03. иако такво се очекуваше и беше најавувано, бидејќи разговорите што траеле повеќе од 12 часа беа оценети како продуктивни и позитивни. Наместо заедничко соопштение, со соопштение неколку часа претходно излезе Белата куќа. Двете земји се согласија дека ќе биде гарантирана безбедноста на пловидбата во Црното Море, дека ќе се воздржат од употреба на сила и дека ќе спречат употреба на комерцијални бродови за воени цели, соопшти Белата куќа, пренесува еден од локалните медиуми. Шефот на руската дипломатија Сергеј Лавров веднаш искоментира дека договорот за да вроди со плод „ќе бидат потребни јасни гаранции“, а како причина го наведе искуството што го имаат со властите во Киев. „Ќе ни требаат јасни гаранции“, изјави Лавров. Тоа го потврдува и фактот дека, како што јавија повеќето медиуми на македонски јазик, примирјето е условено и де факто не се знае дали е на сила. Русија веќе по неколку часа соопшти дека уништила украински дронови над Црно Море во обид за напад врз руски цели.
Резултат на тоа се и вестите што ги пласира директно рускиот претседател Владимир Путин за потребата од привремена влада што со посредство на ООН и други партнери би управувале со Украина со цел да се спроведат нови избори, но истовремено и неговите изјави дека руската ќе ја докрајчи украинската армија. Дека работите не одат во посакуваниот правец за Вашингтон и генерално во насока на што поскоро запирање на непријателствата зборува и речникот на американскиот претседател Доналд Трамп за предлогот на Путин. Тој вели дека е „многу вознемирен“ и „гневен“ на неговиот руски колега Путин поради украинското прашање и се закани дека ќе воведе нови царини за руската нафта. Ако Русија и јас не успееме да постигнеме договор за прекин на крвопролевањето во Украина и ако мислам дека е виновна Русија, што можеби не е, но ако мислам дека е виновна Русија, ќе воведам секундарни царини за целата нафта што излегува од Русија, вели Трамп во интервју за американската телевизиска мрежа Ен-би-си, пренесоа дел од локалните медиуми. Стануваше збор за втора рунда преговори и се однесуваа главно на примирје во Црното Море. За тоа колку тие се обременети и неизвесни зборува и извештајот на Радио Слободна Европа во текст со наслов Дали Русија стави „отровно апче“ во договорот за прекин на огнот во Црното Море?, во кој се зборува за специфични руски барања за да профункционира примирјето, меѓу другото и отстранување на многу од санкциите кон оваа земја од страна на Западот. Како се стигна до оваа епизода од неизвесното примирје меѓу двете земји, како прв чекот кон целосниот и траен мир?
Од „неподготвениот“ за мир Зеленски, до примирје за напади врз енергетиката По разговорите на украинскиот претседател Зеленски со американскиот претседател Доналд Трамп во Белата куќа последниот ден од февруари, што беше оценет од медиумите како скандал, речиси цел март беше обележан со пресврти во однос на перспективата за постигнување на примирје како прв чекор кон мирот. Откако Зеленски од Трамп беше наречен како човек кој можеби и не го сака примирјето, првиот пресврт се случи веќе после неколку денови. Повеќе домашни медиуми јавија за писмото на Зеленски до Доналд Трамп, во кое наведува дека е подготвен за ставање крај на војната и за потпишување на договорот за ретките минерали. Во писмото се наведува дека Украина е подготвена да седне на преговарачка маса што е можно поскоро за да се доближи до траен мир и дека никој не сака мир повеќе од Украинците. Зеленски исто така напиша дека тој и неговиот тим се подготвени да работат под силното водство на претседателот Трамп со цел да се постигне траен мир. Тој, исто така, пренесе дека ја цени американската помош за Украина за зачувување на нејзиниот суверенитет и независност, рече Трамп. Американскиот претседател откри и дека имал сериозни разговори со Русија од кои, како што рече, добил силни сигнали дека е подготвена за мир. Време е да се запре ова лудило, да се запрат убиствата и да се стави крај на бесмислената војна. Ако сакате да ставите крај на војните, треба да разговарате со двете страни, рече Трамп, пренесува еден од медиумите. Кошмарниот самит на ЕУ По овие настани во меѓувреме се одржа самит на ЕУ, кој дел од дел од македонските медиуми го нарекоа „кошмарен“ поради таквиот наслов на „Политико“. На самитот беше на маса и француската понуда за нуклеарен чадор над Европа, но и натамошната поддршка на Украина од страна на ЕУ. Што се однесува до првото прашање, тоа имаше делумен успех. Полска и балтичките земји на денешниот специјален Самит на ЕУ во Брисел изразија позитивен став кон предлогот на претседателот на Франција, Емануел Макрон, за евентуално користење на француското нуклеарно оружје за одвраќање и заштита на Европа, јавува еден од медиумите.
Во однос на натамошната поддршка на Украина специјалниот самит не донесен заеднички став. Причина беше одбивањето на Унгарија. Ја почитуваме позицијата на Унгарија, но таа е една од 27. А 26 се повеќе од еден, рече Антонио Кошта по самитот на ЕУ фокусиран на иднината на Украина, пренесува друг локален медиум. „Унгарија е изолирана“, изјави Кошта во четвртокот на крајот од специјалниот самит на ЕУ на кој Виктор Орбан го блокираше одобрувањето на заедничките заклучоци за поддршка на Украина, принудувајќи ги лидерите да продолжат со приложениот „извадок“ одобрен од 26 (земји членки на ЕУ-н.з.). Претходно домашни медиуми повикувајќи се на бриселски „Политико“ јавија дека Фицо, премиерот на Словачка попуштил, а Орбан сè уште го блокира планот на ЕУ за воена помош на Украина и за воено засилување на земјите-членки во висина од околу 800 милијарди долари. Во овој период 6 и 7 март повеќе онлајн медиуми пренесоа закана од шефот на руската дипломатија Сергеј Лавров до Франција поради нејзината нуклеарна реторика. Нејасно е кој е изворот на веста во македонскиот медиумски простор, бидејќи дел од медиумите ги споменуваат руската агенција ТАСС и весникот „Краснаја Ѕвезда“, а пак во веста што е објавена од МИА.мк, овие медиуми не се наведени. Од примирје во воздух и на море, до ветување за ненапаѓање на енергетиката Првите мировни напори меѓу Русија и Украина со посредство на САД во март се одржаа во Џеда во Саудиска Арабија и започнаа на 11 март со средба меѓу делегации на Вашингтон и Киев, за што масовно известија домашните медиуми. Дел од медиумите повикувајќи се на неименуван украински функционер јавија дека Киев има предлог за делумно примирје што би се однесувало на запирање на воените дејства во воздушниот простор и за ненапаѓање на просторот во Црна Море. Разговорите завршија по деветчасовни преговори, јави домашната новинска агенција, а веќе следниот ден американска делегација отпатува за Москва за да ги пренесат ставовите на Украина, пренесуваат домашните медиуми. Малку подоцна медиумите масовно пренесоа агенциски вести дека Украина се согласила со американските модалитети за 30 дневно примирје.
Додека траеа разговорите во Џеда, дел од медиумите повикувајќи се на руски медиумски куќи објавија закана од Андреј Картопалов, шеф на парламентарниот комитет за одбрана дека Киев треба да се нападне со хиперсоничната ракета „Орешник“. Еден дел од медиумите се повикаа на „Москов тајмс“, друг дел на руската агенција ТАСС, додека еден медиум се повика на „Киев Индепендент“. Ова е уште еден пример дека не е баш најјасно како во медиумскиот простор протекуваат вестите и од руски директни државни извори како што е ТАСС. Откако во Москва се сретнале американска и руска делегација, немаше вести на дигиталните медиуми за исходот, но на 13. март се појавија две вести. Едната дека Русија ги претставила своите позиции, но дека не е познато што има на листата, и дали Русија е подготвена да се вклучи во мировни разговори пред да бидат исполнети нејзините барања, пренесува еден од медиумите. Многу поконкретна е изјавата на рускиот претседател Путин од истиот ден што во детали ја објави МИА, а ја пренесоа голем дел од локалните медиуми, во која Русија наведува дека сака мир, но во суштина го одбива предлогот за 30-дневно примирје бидејќи за Москва многу прашања останале неодговорени. Сепак, по серија вести за руските барања што уследија во наредните неколку дена, меѓу кои и за невлегување на Украина во НАТО, како и за веста што ја пренесоа дел од медиумите повикувајќи се на американски медиумски проект „Семафор“ дека Трамп размислува да го признае суверенитетот на Русија врз Крим, дојде до долгонајавуваниот телефонски разговор помеѓу Трамп и Путин кој траел цели два часа. Ова е пресвртниот момент, кога Москва прифати само делумно примирје и Путин, како што јавија многу домашни медиуми веднаш наредил прекин на огнот врз украинската енергетска инфраструктура. И тука при оваа вест има различни извори на информирање и додека едни ја користат и руската агенција РИА, други ја користат веста на МИА.
Од прекршено примирје до повторни обиди за напредок во Ријад Од моментот на телефонскиот разговор во врска со напредокот на примирјето немаше многу важни вести од кои би говореле дека ќе има напредок во врска со потраен мир, поради што во суштина и дојде до новиот обид за постигнување на проширување на примирјето и врз територијата на Црно Море на крајот на март. По телефонскиот разговор Трамп-Путин, утредента уследи разговор Трамп-Зеленски, кој самиот Зеленски го оценил како позитивен и искрен, како што јавува еден домашен медиум. Но, Русија побрза да постави нови цврсти услови, како што е и украинско или меѓународно признавање на анектираните територии во Украина, како што јави еден домашен медиум, а уште првиот ден по наредбата за ненапаѓање на енергетиката, Русија ја прекршила спогодбата. Притоа еден од домашните медиуми јави дека „се виновни“ и двете страни, во текст под наслов „И Русија и Украина бомбардираа енергетска инфраструктура откако ветија дека нема да го прават тоа“. И во наредните денови имаше вести за продолжување на непријателствата и од воздух, како што веста за рускиот напад со дронови и за украинскиот одговор, меѓу кои беше погодена и руската воздухопловна база во Енгелс, за што сведочи оваа вест. Дел од медиумите, пак, известуваа и во врска со барањето на Трамп за сопственички удел во нуклеарните централи на Украина, па така, еден од медиумите тоа го потенцираше преку наслов Трамп веќе не сака минерали, сега сака нуклеарни централи. Дезинформациите регистрирани и на социјалните мрежи Околу настаните опишани и пренесени медиумски погоре, се случуваа и дезинформации, и од медиуми, регистрирани и на социјалните мрежи. За тоа сведочи рубриката „Проверка на факти“ на „Вистиномер“. Тука можат да се видат и ненамерни грешки на медиумите, како што беше онаа на МИА за наводниот референдум во Унгарија во врска со членството во Европската унија. Всушност станува збор за барањето на Орбан за референдум во неговата земја во врска со евентуално зачленување на Украина во ЕУ и сето ова е појаснето во рецензијата на „Вистиномер“. Покрај ова можеше да се регистрира и невистинита медиумска содржина (од Мотик.мк) на социјалната мрежа Тредс, за што говори и оваа рецензија на „Вистиномер“. Во невистинитата вест се тврди дека Зеленски пред состанокот во Белата Куќа му се дерел на американскиот министер за финансии Скот Бесент.
Но, најспецифична можеби е дезинформацијата што и преку социјалните мрежи ја пренесе Инфомакс, кој повикувајќи се на германскиот медиум „Билд“ тврди дека Северна Македонија би можела да излезе од НАТО доколку во Ријад Трамп и Путин би постигнале договор за повлекување на американски трупи од Европа. Во рецензијата на „Вистиномер“ се појаснува целата дезинформација и можниот извор на оригиналниот текст, т.е адаптација на истиот што е направена во домашниот локален медиум, а потекнува од српскиот онлајн медиум Информер. Извор: Новинска агенција МЕТА
