МАКТЕЛ

    

Остров во Панама е прва жртва на глобалното затоплување

      

“If the island sinks, I will sink with it,” Delfino Davies says, his smile not fading for a second. There is silence, except for the swish of his broom across the floor of the small museum he runs documenting the life of his community in Panama, the Guna. “Before, you could hear children shouting… music everywhere, neighbours arguing,” he says, “but now all the sounds have gone”. His community, living on the tiny low-lying island of Gardi Sugdub, is the first in Panama to be relocated because of climate change. The government has said they face “imminent risk” from rising sea levels, which scientists say are likely to render the island uninhabitable by 2050.

Delfino, in a bright pink shirt and grey hat sits on a low concrete post on a jetty, with a house built of wood and corrugated metal behind him. Part of the house is on stilts, sticking out into the water.
Delfino says many of his family and friends have left the island [BBC]

In June last year, most of the residents abandoned this cramped jumble of wooden and tin homes for rows of neat prefabricated houses on the mainland. The relocation has been praised by some as a model for other groups worldwide whose homes are under threat, but even so, it has divided the community. “My father, my brother, my sisters-in-law and my friends are gone,” says Delfino. “Sometimes the children whose families have stayed cry, wondering where their friends have gone, he says. House after house is padlocked. About 1,000 people left, while about 100 stayed – some because there was not enough room in the new settlement. Others, like Delfino, are not fully convinced climate change is a threat, or simply did not want to leave. He says he wants to stay close to the ocean, where he can fish. “The people that lose their tradition lose their soul. The essence of our culture is on the islands,” he adds.

Rows of identical grey and yellow houses with red roofs lining roads, with plots of empty ground behind each house and forest-covered hills in the background, in Isberyala
Isberyala, the new settlement, is 15 minutes by boat and then a five minute drive from the island of Gardi Sugdub [BBC]

   

The Guna have lived on Gardi Sugdub since the 19th Century, and even longer on other islands in this archipelago off Panama’s northern coast. They fled from the mainland to escape Spanish conquistadors and, later, epidemics and conflict with other indigenous groups. They are known for their clothes called “molas”, decorated with colourful designs.

The Guna currently inhabit more than 40 other islands. Steve Paton, a scientist at the Smithsonian Tropical Research Institute in Panama, says it is “almost a certainty” that most, if not all, of the islands will be submerged before the end of the century. As climate change causes the Earth to heat up, sea levels are rising as glaciers and ice sheets melt and seawater expands as it warms Scientists warn that hundreds of millions of people living in coastal areas around the world could be at risk by the end of the century.

Two people lying in one hammock, and another in a separate hammock, inside a room built from wooden poles. There is shallow water on the ground below the hammocks, with two sandals floating in the water.
Water had flooded into this home, below the hammocks, just before the relocation took place in June 2024 [Getty Images]

On Gardi Sugdub, waves whipped up during the rainy season wash into homes, lapping below the hammocks where families sleep. Mr Paton says, “it is very unlikely that the island will be habitable by 2050, based on current and projected rates of sea level rise”. However, the first discussions about relocation began, more than a decade ago, because of population growth, not climate change. The island is just 400m long and 150m wide. Some residents see overcrowding as the more pressing problem. But others, like Magdalena Martínez, fear the rising sea: “Every year, we saw the tides were higher,” she says. “We couldn’t cook on our stoves and it was always flooded… so we said ‘we have to get out of here’.” Magdalena was among those who clambered into motor boats and wooden canoes last June, bound for new homes. “I brought just my clothes and some kitchen utensils,” she says. “You feel like you are leaving pieces of your life on the island.”

Magdalena and her granddaughter Bianca, sitting on plastic chairs in front of their new house in Isberyala. They are both wearing molas with bright diamond-shaped designs on them and looking straight at the camera. The yellow and grey panels of their house and a door are behind them.
“You miss your friends, the streets where you lived, being so close to the sea,” says Magdalena [BBC]

The new community, Isberyala, is – weather permitting – just 15 minutes by boat, followed by a five-minute drive, from Gardi Sugdub. But it feels like another world. Identical white and yellow homes line tarmacked roads. Magdalena’s eyes light up as she shows off the “little house” where she lives with her 14-year-old granddaughter Bianca and her dog. Each house has a small area of land behind it – a luxury not available on the island. “I want to plant yucca, tomatoes, bananas, mangoes and pineapples,” she enthuses. “It is quite sad to leave a place you’ve been in for so long. You miss your friends, the streets where you lived, being so close to the sea,” she says.

Map made from a satellite image showing the island of Gardi Sugdub off the northern coast of Panama. It is 2.5 miles (4km) from Isberyala, which is visible as a large light patch surrounded by green forest.
[BBC]

Isberyala was built with $15m (£12m) from the Panamanian government and additional funding from the Inter-American Development Bank. In its new meeting house, which is roofed with branches and leaves in the traditional style, waits Tito López, the community’s sayla – or leader. “My identity and my culture aren’t going to change, it’s just the houses that have changed,” he says. He is lying in a hammock, and explains that as long as the hammock keeps its place in Guna culture, “the heart of the Guna people will be alive”. When a Guna dies, they lie for a day in their hammock for family and friends to visit. It is then buried next to them.

Seven girls standing with their teacher behind six boys. The boys are wearing turquoise shirts, the girls are wearing black and green molas wrapped from above the waist and turquoise floral blouses. There are brightly coloured wall hangings in the background.
The school teaches its students traditional music and dance to help preserve Guna culture [BBC]

In the state-of-the-art new school, students aged 12 and 13 are rehearsing Guna music and dances. Boys in bright shirts play pan pipes, while girls wearing molas shake maracas. The cramped school on the island has closed now, and students whose families stayed there travel each day to the new building with its computers, sports fields and library. Magdalena says conditions in Isberyala are better than on the island, where she says they had only four hours of electricity a day and had to fetch drinking water by boat from a river on the mainland. In Isberyala, the power supply is constant, but the water – pumped from wells nearby – is only switched on for a few hours a day. The system has at times broken down for days at a time.

Tito López, the community leader of Isberyala, in a bright orange shirt and a straw hat, sits in a hammock, looking at the camera with a thoughtful expression. Wooden benches and the wooden walls and roof of the meeting house can be seen behind him.
Isberyala’s leader Tito López says his identity and culture won’t change in the new settlement [BBC]

Also, there is no healthcare yet. Another resident, Yanisela Vallarino, says one evening her young daughter was unwell and she had to arrange transport back to the island late at night to see a doctor. Panamanian authorities told the BBC that construction of a hospital in Isberyala stalled a decade ago over lack of funding. But they said they hoped to revive the plan this year, and were assessing how to create space for remaining residents to move from the island.

Houses built from wood and corrugated metal on platforms above water, with washing drying, on Gardi Sugdub, June 2024
Overcrowding had become a problem on Gardi Sugdub, where homes are built right up to and over the water [Getty Images]

Yanisela is delighted that she is now able to attend evening classes in the new school, but she still returns to the island frequently. “I’m not used to it yet. And I miss my house,” she says. Communities around the world will be “inspired” by the way the residents of Gardi Sugdub have confronted their situation, says Erica Bower, a researcher on climate displacement at Human Rights Watch. “We need to learn from these early cases to understand what success even looks like,” she says.

Side view of Yanisela, wearing a red and yellow headscarf and an orange and white floral blouse. She is looking out to sea with some jetties and buildings on the island behind her.
Yanisela still visits the island frequently and says she misses her old house [BBC]

As afternoon arrives, the school activities give way to the shouts and scuffles of football, basketball and volleyball. “I prefer this place to the island because we have more space to play,” says eight-year-old Jerson, before diving for a football. Magdalena sits with her granddaughter, teaching her to sew molas. “It’s hard for her, but I know she’s going to learn. Our unique ways can’t be lost,” says Magdalena. Asked what she misses about the island, she replies: “I wish we were all here.”

  

Најново

Брисел ќе ја спасува автомобилската индустрија, најави голем план

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) Интер против Баерн во четвртфиналето на Лигата на шампионите

Sase Ivanovski

Трајчулески: Смената на пет луѓе од Судскиот совет нема да ја врати довербата во судството

Sase Ivanovski

Ова е сериозен чекор напред, вели шефот на украинската дипломатија

Sase Ivanovski

На 11 март 1941 починал Јосиф Михајловиќ – Јурукоски Тресонче, Гостиварско, тој е еден од позначајните тресончани кои живееле во периодот меѓу двете светски војни

Sase Ivanovski

Во јануари Турците биле најбројни странски туристи во Македонија

Sase Ivanovski

Анализа: Што би можел да понуди Трамп за да се реши косовското прашање?

Sase Ivanovski

Трамп: Ќе зборувам со Путин, ама за танго се потребни двајца

Sase Ivanovski

Прва реакција од Москва: Не исклучуваме контакти со американските претставници неделава

Sase Ivanovski

Брисел ќе ја спасува автомобилската индустрија, најави голем план

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) Илон Маск: Имаме огромен федерален буџетски дефицит, тоа е дефицит од 2 трилиони долари

Sase Ivanovski

Петрушевски со напад се правда зошто не дошол на средба со Трендафилов од ССМ: Само лажете, како опозициски портпарол

Sase Ivanovski

Киев ги објави деталите од договорот за прекин на огнот, топката е во Москва

Sase Ivanovski

„Важен чекор кон мирот“: Европа го поздрави напредокот во разговорите околу Украина

Sase Ivanovski

Папата веќе не е во животна опасност, објави Ватикан

Sase Ivanovski

СДСМ, Трајчулески: Довербата во судството нема да се врати со смена на пет луѓе од Судскиот совет, туку со реформи

Sase Ivanovski

ВМРО-ДПМНЕ, Петрушевски до Трендафилов: Вие како портпарол на СДС само лажете

Sase Ivanovski

Поранешниот претседател на Филипини, Дутерте, уапсен по налог на Меѓународниот кривичен суд

Sase Ivanovski

Студентите ги блокираа влезовите на јавните сервиси во Белград и Нови Сад, силно полициско присуство во зградите

Sase Ivanovski

Трамп коин: Инвестициска можност или политички маркетинг?

Sase Ivanovski

Големи падови на светските берзи по распродажбата на Волстрит предизвикана од тарифите на Трамп

Sase Ivanovski

Повредениот полицаец пред РТС го удрил негов колега во униформа (ВИДЕО)

Sase Ivanovski

Сосема e неизвесно дали членовите на Судскиот совет ќе дадат оставки на своите функции

Sase Ivanovski

Ставовите на Пендаровски, кои се широко распространети низ Европа, па и во САД, не се анти-американизам

Sase Ivanovski

Само седум земји ги исполнија стандардите за квалитет на воздухот на СЗО во 2024 година

Sase Ivanovski

Возач во Аеродром удрил петнаесет годишно девојче и побегнал од местото на настанот

Sase Ivanovski

Taравари се откажа од „Ѓока констракшн“, на нов тендер ќе се бара фирма што ќе го работи паркингот на Клинички

Sase Ivanovski

Започна средбата на украинската и американската делегација во Џеда

Sase Ivanovski

Македонија одбележа 82 години од депортацијата на македонските Евреи

Sase Ivanovski

Орцаши на протест пред Град Скопје – „Нема Митко, нема мир!“

Sase Ivanovski

Собранието ја изгласа интерпелацијата за Весна Дамева – реформа или политички притисок врз судството?

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) ВМРО-ДПМНЕ: Денот во 60 секунди – Владата доделува премија од 3 милиони денари за ракометарите, нови измени во Законот за медиуми, исплатени се 44.559.948,00 денари субвенции на земјоделците

Sase Ivanovski

ВМРО-ДПМНЕ, Стојаноска: По изгласани интерпелации, поднесување оставка на членовите на Судски совет е нормален и морален чин

Sase Ivanovski

Министерство за внатрешни работи: Лишен од слобода тетовец кој подметнал пожар во Катланово

Sase Ivanovski

СДСМ, Христоски: Јанева крати К 15, или свесно удира по вработените во образованието или се пресметува со политичките противници

Sase Ivanovski

Заложби за продлабочување на билатералните односи и на парламентарната соработка меѓу Северна Македонија и Литванија

Sase Ivanovski

ВМРО-ДПМНЕ, Ристески: Борбата против криминалот и корупцијата почнува со реформирање на правосудството

Sase Ivanovski

Министерство за финансии, Димитриеска-Кочоска: Фискална консолидација и постигнување на фискалните правила приоритет на МФ, Буџетот во 2025 е во функција на развојот

Sase Ivanovski

Влада: Се донесе предлогот на Закон за изменување и дополнување на Законот за медиуми со цел да се зајакне конкурентноста во медиумскиот простор

Sase Ivanovski

МЗШВ: Се реализираше исплата на мерки од Програмата за финансиска поддршка на руралниот развој за 2023 и 2024 година и од Програмата за директни плаќања

Sase Ivanovski

ВМРО-ДПМНЕ, Милошоски: Демократски зрело е членовите на Судски совет да си поднесат оставки после изгласана недоверба

Sase Ivanovski

ВМРО-ДПМНЕ, Стојаноски: Интерпелациите за членовите на Судски совет се тема која има за цел да се расчисти со мочуриштето кое го има окупирано македонското судство

Sase Ivanovski

СДСМ, Спасовски: Со интерпелациите власта прави дискриминација на дел од членовите во Судскиот совет

Sase Ivanovski

ВМРО-ДПМНЕ, Станковиќ: Дамева е личност која не е достојна да извршува висока судска функција

Sase Ivanovski

ИЗВРШЕНИ ДВЕ ТРАНСПЛАНТАЦИИ – НА ДЕФОРМИТЕТ НА СТАПАЛО И НА ПРЕДЕН ВКРСТЕН ЛИГАМЕНТ НА КОЛЕНО

Sase Ivanovski

Ковачки: Судскиот совет стана полигон за партиски инсталации и алатка за заштита на криминалот на СДСМ и ДУИ

Sase Ivanovski

Гувернер на Курск: Бројот на жртви во украинскиот напад порасна на пет

Sase Ivanovski

Дутерте лета кон Хаг, каде ќе му се суди за злосторства против човештвото

Sase Ivanovski

Путин поставува максималистички барања до Украина и е подготвен да продолжи со војната

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) Вучиќ го прекина Дачиќ пред камери: „Веќе не можам да го слушам ова“ и ја напушти просторијата

Sase Ivanovski

Филипче- Сведоци сме на гнасна кампања на ВМРО ДПМНЕ против секој кој чесно заработува и заслужува достоинствен живот

Sase Ivanovski

Мерсел Биљали: “Јачи смо од пресуде”!

Sase Ivanovski

Изгласана недоверба на Тања Чачарова Илиевска и Миљазим Мустафа

Sase Ivanovski

Украина прифати 30-дневен прекин на огнот: САД повторно испраќаат помош за Киев

Sase Ivanovski

Проф. д-р Јован Велески: Со едукација и превенција до поголема свесност за одговорното играње игри на среќа

Sase Ivanovski

Во петок, 21 март, во Limak Skopje Luxury Hotel, ќе се одржи Латино вечер на која извонредните готвачи на хотелот ќе ги покажат своите кулинарски вештини, подготвувајќи автентични латино-американски јадења. Менито на оваа Латино вечер ќе содржи типично кубанско јадење од говедско месо, кое се смета за едно од националните јадења на оваа земја. Останатите гастрономски изненадувања што ќе можат да се вкусат се карактеристични специјалитети со потекло од Мексико и Бразил. – Advertisements – Посетителите на Латино вечерта ќе имаат прилика да ги пробаат и разновидните коктели во чија основа е румот, што е типичен пијалак за Карибите, каде се произведуваат повеќе од 70 различни брендови на рум. Овој пијалак многу често се користи за подготовка на коктели со тропски вкус и изглед, кои се одличен аперитив или придружник на латино-американските јадења. На Латино вечерта ќе настапи танцовиот клуб „Desire“ и со звуците на латино музиката ќе ја долови убавината на Латинска Америка – синоним за прекрасни плажи, автентична музика и разнобојни карневали. Латино вечерта започнува во 20.30 часот, во Clover ресторанот на петтиот кат на Limak Skopje Luxury Hotel, каде можат да се добијат и сите дополнителни информации и резервации.

Sase Ivanovski

По 569 дена Пол Погба повторно може да игра фудбал

Sase Ivanovski

Собранието изгласа недоверба и на членовите на Судски совет – Павлина Црвенковска и Селим Адеми

Sase Ivanovski

Милошоски: Би било демократски зрело членовите на Судски совет да си поднесат оставки по изгласаните интерпелации

Sase Ivanovski

Димитриеска Кочоска: Позабрзано пристапуваме кон фискална консолидација од планираното

Sase Ivanovski

Ристески: Борбата против криминалот и корупцијата почнува со реформирање на правосудството

Sase Ivanovski

Македонците го обожаваат Здравко Чолиќ: Три последователни концерти на музичката ѕвезда во Скопје!

Sase Ivanovski

Обвинителството бара притвор за петмина од акцијата за деривати, се сомничат за тежок криминал од 167.549.985 евра

Sase Ivanovski

Бугари, Грци и Албанци доаѓаат во Скопје на концертот на ,,Massive Attack”: Коцките се склопија!

Sase Ivanovski

Дали наскоро ќе има прв црн папа во историјата на Ватикан?

Sase Ivanovski

Што најмногу извезувала македонската економија на почетокот на 2025 година?

Sase Ivanovski

Уставниот суд одби да му ги достави на обвинителството бараните документи за изборите во Бугарија

Sase Ivanovski

Муцунски на официјална посета на Република Азербејџан

Sase Ivanovski

Фон дер Лајен: Времето на илузии заврши, Европа е повикана да преземе поголема одговорност за сопствената одбрана

Sase Ivanovski

Рокас: Реформите во јавните финансии се клучни за секоја држава што се подготвува за ЕУ

Sase Ivanovski

Филипче до работниците: Праведно и чесно е да се бараат повисоки плати

Sase Ivanovski

СДСМ ја повика Антикорупциска да постапи по случајот со тендерите во Министерството за дигитална трансформација

Sase Ivanovski

Прегазена малолетничка на улица во Скопје

Sase Ivanovski

Прегазена пензионерка во Битола

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) Вучиќ: Повик до сите актери на политичката сцена да не користат насилство во својата борба

Sase Ivanovski

Дипломатски кам-бек на Макрон: Од внатрешната криза во Франција до преобликување на одбраната на Европа

Sase Ivanovski

„Да зборуваме за здравјето“ – Денеска зборуваме со доц. д-р Оливер Бушљетиќ, спец. по интерна медицина супспец. кардиолог, за ТАВИ процедурата, замена на аортната валвула без операција

Sase Ivanovski

Во рамки на Неделата на борба против срцево-садови заболувања, Одделот за психологија и психотерапија при Жан Митрев Клиника и оваа година организираше предавања и работилници за волонтерите на Црвен крст на град Скопје како и бесплатни кардиолошки прегледи за ранлива категорија на граѓани

Sase Ivanovski

Во Жан Митрев Центарот за мајка и бебе, мајката е во центарот на нашето внимание. Затоа за вас подготвивме специјални пакети за породување

Sase Ivanovski

Д-р Жан Митрев го честита празникот 8 Март на сите жени

Sase Ivanovski
Вчитувам....