Како известувач и портпарол за етика и спречување на корупција на Конгресот на Советот на Европа, Арсовска со Меѓународните институции работи на спречување на корупцијата и обезбедување интегритет на локално ниво!Спречување на корупцијата и обезбедување интегритет на локално ниво
Во 2023 година, европските лидери на Самитот на шефови на држави и влади на Советот на Европа во Рејкјавик ја нагласија важноста од водење беспоштедна борба против корупцијата, вклучително и преку превенција и повикување на одговорност на носителите на власта. Причината за овој повик е фактот дека етичкото управување е неопходно за да се обезбеди примена на стандардите за човекови права, демократијата и владеењето на правото во интерес на сите Европејци. Предизвикот е да се обезбеди дејствување на секое ниво на власт – национално, регионално и локално – за корупцијата да нема ниво на власт каде ќе може да се скрие.
Локалните и регионалните власти често се првата точка на официјален контакт за јавноста – од обработка на дозволи за градење и обезбедување управување со отпад до воспоставување стратегии за локален развој. Оваа близина со граѓаните им наметнува огромна одговорност на градоначалниците да ги почитуваат највисоките стандарди на однесување.
Токму тука корупцијата мора да се спречи и да се промовира интегритетот. Како градоначалник на Град Скопјe, можам самата да ја видам клучната улога што ја играат локалните власти, а борбата против корупцијата и криминалот се меѓу моите главни политички приоритети.
Корупцијата го поткопува управувањето на сите нивоа, но токму на локално ниво нејзиното влијание најдиректно го чувствуваат луѓето. Исто така, на ова ниво мора решително да ги спроведуваме политиките против корупција, да преземаме мерки при идентификување на корупцијата, да ги направиме потребните промени за враќање на интегритетот, да ја поттикнеме транспарентноста и отчетноста, ако сакаме да се врати јавната доверба во институциите. Затоа Конгресот на локални и регионални власти континуирано се залага – и дејствува – за конкретни етички рамки, прилагодени на сложеноста и специфичностите на локалното управување.
Извештаите од мониторингот на Конгресот за Европската повелба за локална самоуправа даваат квалитетни сознанија за низа прашања што се однесуваат на справувањето со корупцијата. Европската урбана повелба III, усвоена во 2023 година која содржи принципи за модерни урбани политики, вклучува специфичен дел за интегритетот и спречувањето на корупцијата и ги опфаќа правилата за етика, судир на интереси, јавни набавки, транспарентност и надзор. Ова е важно бидејќи етичките правила го водат соодветното однесување на локалните и регионалните избрани претставници и службеници и испраќаат силен сигнал до јавноста.
Слично на тоа, Европскиот кодекс на однесување за сите лица вклучени во локалното и регионалното управување, усвоен од Конгресот во 2018 година, исто така промовира транспарентност, непристрасност и пристап базиран на заслуги, како и спречување на реални и очигледни судири на интереси. Кодексот дава насоки за пост-вработување, јавни набавки и пријавување на прекршоци. Покрај тоа, се нагласува потребата од ефикасни механизми за имплементација, едукација и обука. Конгресот, исто така, усвои извештаи за специфични прашања поврзани со корупцијата, со цел да им помогне на локалните и регионалните власти поефикасно да се справат со неа.
Пример за тоа се извештаите за давање насоки за транспарентност кои ја препознаваат потребата од транспарентност и силни и иновативни методи за интеракција и учество на граѓаните. Извештајот за судир на интереси го посочува патот до ефикасните механизми против корупцијата кои бараат проактивно откривање, процедури за превенција и решавање, како и воспоставување мониторинг, насоки и подигање на свеста за политичарите и службениците на локално ниво.
Сепак, стандардите за борба против корупцијата сами по себе не се доволни, мора да ги едуцираме и водиме локалните и регионалните власти и јавноста во целина да го ценат интегритетот. Овој пристап е од суштинско значење за одржливоста на нашите демократски институции. Низ цела Европа, многу локални и регионални власти се пионери во иновативните практики за дигитализација со воведување дигитални платформи за јавни набавки, овозможувајќи им на граѓаните да ги следат владините трошоци и процесите на тендерирање во реално време. Ваквите иницијативи не само што ги спречуваат измамничките активности, туку и промовираат култура на отвореност и ја зголемуваат довербата.
Вклучувањето на граѓанското општество и националните здруженија на локални и регионални власти е од суштинско значење за да се обезбеди иницијативите за борба против корупцијата да се засноваат на сеопфатно знаење, да се градат врз инклузивен пристап и да го промовираат чувството на взаемна одговорност меѓу засегнатите страни. Во моментов се подготвува Стратегија на Конгресот за владеење на правото во која спречувањето на корупцијата ќе игра клучна улога. Оваа стратегија ќе се гради врз активностите што Конгресот ги разви – и ќе продолжи да ги развива – со институционални партнери како што е ГРЕКО.
ГРЕКО се занимава со локалните и регионалните прашања на нов начин и донесе одлука да ги стави во фокусот на својата 6-та рунда на евалуација, која започнува во 2025 година. Од моја страна, придонесов како прв чекор кон обуката на евалуаторите на ГРЕКО. Од друга страна, знам дека Конгресот може да има корист од експертизата на ГРЕКО бидејќи планира понатамошна обука за локалните и регионалните избрани претставници и нивните администрации. Мониторингот на ГРЕКО е единствена можност за локалните и регионалните власти да се погледнат себеси низ призмата на антикорупција и да преземат акција. Ниедно меѓународно тело за борба против корупцијата не го понудило ова претходно. Уште повеќе, 6-тата рунда на евалуација на ГРЕКО, исто така, има за цел да прикаже примери на добри практики за механизми за борба против корупцијата кои веќе се воспоставени кај многу од нашите членови.
Може да се изгради богат фонд на знаење и да се стави на располагање на оние кои бараат инспирација. Всушност, како портпарол за етика и спречување на корупција, верувам дека нашите членови ќе ја искористат оваа можност и ќе соработуваат во најголема можна мера со ГРЕКО за конечно подобрување на секојдневниот живот на нашите граѓани. Со толку многу предизвици во областа на човековите права, демократијата и владеењето на правото, од суштинско значење е да задржиме фокус на опремување на властите со ресурсите што им се потребни за спроведување на сеопфатни стратегии против корупцијата во брзо менувачкиот, технолошки управуван свет. Со заедничка работа, Советот на Европа преку Конгресот и ГРЕКО можат да помогнат во обезбедувањето иднина за локалната и регионалната самоуправа која е поткрепена со интегритет и правда.
Данела АРСОВСКА, портпарол за етика и спречување на корупција на Конгресот на Советот на Европа
