Само една минута и девет секунди им требаше на огнените јазици и на чадот во ноќниот клуб „Колектив“ во Букурешт да предизвикаат катастрофални последици. Пожарот во „Колектив“, кој се случи на 30 октомври 2015 година и во кој загинаа 64 луѓе, од нив 26 на самото место, и беа повредени 146, беше предизвикан од несреќа со пиротехнички средства и тој е најсмртоносниот во романската историја. Се случи за време на бесплатен концерт на металкор бендот „Goodbye to Gravity“, со кој се прославуваше објавувањето на новиот албум. Пиротехниката на бендот, составена од светлечки прскалки, ја запали запаливата полиуретанска акустична пена на клубот и огнот бргу се прошири. Повеќето од жртвите беа отруени од токсините ослободени од запалената пена. Масовните протести поради корупцијата поврзана со пожарот доведоа до оставка на премиерот на Романија, Виктор Понта.
Речиси десет години подоцна, утрото на 16 март во клубот „Пулс“ во Кочани се случи огромна трагедија во која животот го загубија 59 млади луѓе, а утрото по тој кобен ден не се разбуди ниту возачот на Итната помош, кој ги разнесуваше тешко повредените тинејџери и младинци до болниците во Скопје. Трагедијата во Кочани по сите бројки наликува на трагедијата во Букурешт од пред 10 години. Причините за пожарот се слични – палење акустична пена преку употреба на пиротехнички средства или како што ја нарекуваат романските власти – несреќа со огномет. Британецот Енди Фолкнер, директор на компанијата „Laser Shows“ основана во Романија, која е специјализирана за создавање и имплементација на ласерски мултимедијални 3D емисии, загубил 14 пријатели во несреќата во ноќниот клуб „Колектив“ во Букурешт. Во интервју за „Фокус“, Енди Фолкнер, кој работи повеќе од 40 години на сценски ефекти и концерти, објаснува како дошло до пожарот, односно зошто пиротехничките средства ја запалиле изолацијата за звук на дискотеката, која, пак, е лесно запалива.
– Тажно, многу многу тажно и срцепарателно: Повторно пиротехника. Сличностите со пожарот во клубот The Colectiv се неверојатни. Мојот заклучок е дека и клубот и операторот на огномет и најверојатно ДНК се виновни. Клубот, ако има лиценца или нема, изгледа дека има инсталирано небезбедна звучна изолација. Се чини дека ДНК имале небезбедни сценски ефекти или вработувале некого да го прави тоа. Многу е тажно што ефектите од сцената од 3 долари можат да имаат такви катастрофални резултати, вели Фолкнер кој почнал да работи со ласери во 1983 година. Тој ги споредувал фотографиите од концертите на ДНК, за да види дали користените уреди се електронски уреди со ладна искра или пак со жешка искра. Според Енди, бендот за сценските настапи користел топла пиротехника на сцената со евтин кинески безжичен систем за контрола на неколку емисии од октомври 2024 година. – Видов дека бендот го користеше истиот ефект во други клубови, неговото име е „Gerb “, еден вид огномет. Има многу видови, но оние наменети за шоуа во затворени простории, треба да бидат ладни. Ако овие предизвикале пожар, значи не биле со ладна искра. Ладните огномети се многу поскапи, а топлите се евтини. Исто така и пената штом се запалила значи не била отпорна на пожар. Отпорната пена е многу поскапа. Сигурен сум дека илјадници клубови во источна Европа ги користат истите изолациски материјали и истите пиротехнички средства, објаснува Фолкнер. И двете трагедии се случија во дискотеки со низок кров. Оној што ја користи топлата пиротехника, техничкото лице задолжено за неа, требало да знае дали има безбедна висина за користење на ефектите.
– Операторот, лице што го прави ефектот треба да знае дали е безбедна висина или не е безбедна. Ако таванот е низок и ефектот на сцената е целосно ладен, висината не е толку важна, сепак операторот е одговорен да ги знае пиротехниката и условите за користење. Она што навистина ме интересира да знам е „кој управувал со пиротехниката“ на концертите на ДНК, дали бендот или специјалист за огномет. Многу е важно да се открие кој ја вршел пиротехничката работа. Погледнав во концертите на ДНК и ја забележав истата пиротехника што се користеше на сцената во Кочани. Да беше компанија која управува со огнометот, ќе беше виновна компанијата, а не бендот. Бендовите не знаат што е безбедно, што небезбедно. Ако ДНК сами го правеле пиротехничкиот ефект, тогаш тие се одговорни за тоа. На крајот, вината не им помага на оние во болниците или во семејствата. Но, никој не треба да избега од законот или да избега од одговорност – потенцира Фолкнер и додава дека тој што оперирал со пиротехниката не знаел за запаливата пена на кровот и воопшто не проверил. Енди се чуди зошто македонските власти не побарале помош од романскиот СМУРД (Романска дирекција за заштита и спасување), со оглед на искуството стекнато во многу сличен пожар во Букурешт во 2015 година. – Многу сум тажен бидејќи во Романија имаше ист таков пожар, изгубив 14 пријатели. Пожарите не се слични, туку се идентични. Жал ми е загубата на толку млади животи во Македонија. Ова е како целосно повторување на историјата 10 години подоцна, истакна Енди и додаде дека по пожарот во романскиот клуб, сите дискотеки во Романија биле затворени сè додека не биле целосно проверени дали ги исполнуваат сите технички услови за организирање забави.
