Во 1972 година, францускиот научник Мишел Сифре се затворил во целосно темна пештера, 130m под земја, на 180 дена.
Тој сакал да ги открие тајните на човечкиот ум, и она што го открил било буквално искривување на времето.
Бил геолог и истражувач опседнат со разбирањето на човечката биологија во екстремни услови.
Тој верувал дека клучот за отклучување на човечкиот ум лежел во неговата врска со времето.
За да го тестирал ова, направил радикален експеримент.
Сифре се доброволно пријавил да живее целосно изолиран во пештера.
Не било дозволено да се користи часовник.
Не било дозволено сонце.
Не било дозволено да се следи времето.
Тој сакал да открие:
Како мозокот реагира на тотална изолација?
Што се случувала кога си отсечен од природните циклуси?
Светот мислел дека бил луд.
Само тој, вреќа за спиење и алатки за преживување. Сам во пештерата. Темнината била апсолутна. Тишината била оглушувачка.
На почетокот, Сифре се обидел да одржи рутина.
Тој го следел гладот и уморот за да одлучи кога да јаде и спие.
Но без светло или часовници. Неговото чувство за време започнало да се изобличува. Часовите се чиниле како минути.
Менталната состојба на Сифре брзо се влошила.
Тој имал халуцинации на сенки и гласови. Станал параноичен, убеден дека некој друг бил во пештерата. Неговите мисли започнале да се распаѓаат, а изолацијата го кршела неговиот ум.
Но имало нешто што не го знаел:
Неговата екипа над земјата ја следела секоја негова активност.
Тие ја снимале неговата активност за да ја споредат со вистинското време.
Резултатите?
Сифре бил целосно исклучен од реалноста.
По два месеца, она за кое тој верувал дека се 24 часа, биле скоро 48. Неговиот внатрешен часовник се забавил драстично.
Неговото тело создало нов ритам:
– 36 часа буден.
– 12 часа спиење.
Ова ги шокирало научниците.
Човекот еволуирал да го следи 24-часовниот цикличен ритам поставен од сонцето. Но без светло, телото на Сифре измислило свој часовник – независно од сонцето.
Тоа било доказ дека човечкиот мозок имал вграден систем за време.
Но, откриена била и потемна вистина.
Како што неделите преминувале во месеци, неговата ментална состојба се влошувала:
-Тој заборавал зборови среде реченица.
– Имал проблеми да ги запамети основните факти.
– Неговите емоции варирале помеѓу радост и очај.
Изолацијата го „препишувала“ функционирањето на неговиот мозок. Сифре подоцна го опишал искуството како:
„Бавно влегување во лудило.“
Тој разговарал со инсекти за да ја замени потребата од комуникација. Најдувал често утеха во својот глас.
Но тишината секогаш се враќала, притискајќи и немилосрдно менувајќи го неговиот мозок.
По 180 дена, Сифре бил извлечен од пештерата.
За него, поминале далеку помалку денови.
Без надворешни сигнали, мозокот го губел својот осет за време.
Експериментот на Сифре открил:
– Времето не било само надворешно – тоа било нешто што умот активно го создавал.
– Изолацијата и сензорната депривација ја изобличувале оваа способност, предизвикувајќи дезориентација.
Неговите наоди ги трансформирале нашите разбирања за перцепцијата на времето.
Тие довеле до нови пронајдоци во:
– Истражување на цикличните појави
– Просторни истражувања (изолација на астронаути)
– Ментално здравје во „самици“ и затворски ќелии
Но цената била висока.
Сифре не излегол без последици:
– Тој страдал од трајна загуба на меморијата.
– Неговото ментално здравје требало години да се опорави.
– Тој го опишал овој свој експеримент како „бескрајна ноќ“ која го прогонувала со децении.
Платил висока цена за своите откритија.
Сепак, и покрај траумата, Сифре продолжил со своето истражување. Подоцна се изолирал во други пештери за да ги реплицира своите наоди. Неговото дело поставило темел за современата наука за спиење и психологија на времето.
Но прашањата што ги поставил останале:
– Што било всушност времето?
– Дали било конструкција на надворешниот свет или нешто што го создал умот?
Експериментите на Сифре покажале дека времето било и едното и другото. И дека умот имал голема моќ да го обликува.
Наследството на Сифре било потсетник на и отпорноста но и на кршливоста на човечкиот мозок. Потсетник како изолацијата може да ги открие длабочините на нашиот внатрешен свет.
„Умот е универзум сам по себе.“ – Мишел Сифре
