Во написот објавен на интернет страницата Сакам Да Кажам на 11 април, а посветен на објектот на градинката „Јасна Ристеска“, кој е во рамките на Детален урбанистички план (ДУП) за УЗ 2, УБ 2.3 – опфат 7, поместена е изјава од Општина Охрид во која се изнесени невистини со кои се доведува во заблуда охридската и македонската јавност. „Деталниот урбанистички план со опфат на делот од градот за кој прашувате е донесен во 2008 година. Општина Охрид нема ингеренции над објектите од Здравствениот дом или поранешната Маларична болница кои се лоцирани на овој потег. Од моментот кога е донесен Планот за управување со Светското природно и културно наследство на Охридскиот Регион, сите постоечки урбанистички планови и целокупното урбанистичко планирање во Охрид се усогласуваат со овој план и препораките од УНЕСКО. Веќе е отпочната постапка за носење на нов Детален урбанистички план за овој опфат од градот, на кој се однесува вашето прашање. Процедурата е на самиот почеток, па затоа сè уште не може да дадеме прецизни податоци за видот или изгледот на објектите кои ќе бидат дел од планот. Во текот на самата постапка истиот ќе биде даден на увид на јавноста“, велат од Општина Охрид.
ПРВО. Доколку општината нема ингеренции над објектите од Здравствениот дом, зошто тогаш и со ДУП од 2008 но и со ДУП од 2023 година на местото на здравствената установа која на таа локација е безмалку еден век се вцртани огромни станбени објекти? Кој го отуѓил државното земјиште на кое се наоѓа здравствениот комплекс за приватна инвестиција? Зошто, ако општината нема ингеренции, тој сегмент не е оставен да продолжи да биде Здравствен дом?
ВТОРО. Апсолутна невистина е дека „од моментот кога е донесен Планот за управување со Светското природно и културно наследство на Охридскиот Регион, сите постоечки урбанистички планови и целокупното урбанистичко планирање во Охрид се усогласуваат со овој план и препораките од УНЕСКО“.
Општина Охрид постапува незаконски со тоа што за овој ДУП нема обезбедено позитивно мислење од Комисијата за управување со светското природно и културно наследство на Охридскиот Регион што е обврска согласно член 17 од Закон за управување со светското природно и културно наследство во Охридскиот Регион и кое мислење треба да биде составен дел на СОЖС. Предметниот ДУП се носи согласно Генералниот урбанистички план за Град Охрид за 2002-2012 кој веќе е застарен и најважно, не е усогласен со Планот за управување со светското природно и културно наследство на Охридскиот Регион (2020 – 2029) што државата (и општина Охрид како имател на доброто и носител на урбанистичките планови), имаат обврска да го направат согласно препораките на УНЕСКО.
Потсетуваме дека Планот за управување не се почитува со максимално искористување на дозволена катност и процент на изграденост. Згора на тоа, урбанизацијата со овој ДУП е директно на штета на автентичноста и интегритетот на културното наследство. Во Планот за управување со Светското природно и културно наследство на Охридскиот Регион (2020 – 2029), за зоната каде припаѓа овој ДУП стои: „Во оваа зона ќе се применува мерката на урбана реконструкција, односно воспоставување состојба која ќе ги подобри условите за живеење и работа. При уредување на просторот прифатливи методи се обнова на постојните и изградба на нови градби со почитување на амбиенталните карактеристики на целината, традиционалните форми, карактеристиките на пејзажот и хармонијата на целината.“
Планот за управување „забранува окрупнување, односно создавање вештачка комбинација на неколку парцели за да се изгради голема градба“, а со предлог-ДУП за Маларична, се врши спојување на дури 14 катастарски парцели во една градежна парцела, со цел оформување на огромен станбен објект. Според Планот за управување, новите градби во втората и третата урбана зона (каде се наоѓа предметниот опфат) „треба да исполнат специфични аспекти со кои ќе бидат испочитувани културните вредности и традиции на историската област, како и условите на постојните структури.“
Новите (предвидени) градби, според Планот за управување со природното и културно наследство на Охридскиот Регион (2020 – 2029) треба да имаат:
„- ритам кој е во хармонија со урбаниот и морфолошкиот образец на околните градби доколку се поединечно заштитено добро или поседуваат амбиентални вредности;
– габарит кој е усогласен со контекстот и не ја нарушува визуелната перцепција кон целината Старо градско јадро;
– улична гранична линија која ја следи линијата на постојните објекти;
– силуета која го почитува традиционалниот локален карактер и силуетата на просторот каде се градат;
– висок квалитет на градба и дизајн, кој се постигнува со особено внимание на пропорциите.“
Јасно е дека Планот за управување со природното и културно наследство на Охридскиот Регион (2020 – 2029) е апсолутно игнориран.
ТРЕТО. Видот или изгледот на објектите кои ќе бидат дел од планот се познати скоро година и пол. Повторно ги објавуваме двата плана во прилог, за да ги потсетиме градоначалникот и општинските служби, бидејќи се прават како да живеат во некој паралелен универзум. Синтезниот план е изработен од ИН-ПУМА, фирма чиј управител е Божо Илоски (добро познат на јавноста како сопственик на градежни фирми). Токму овде, за разлика од планот изготвен во 2008 година, освен станбениот објект (кој сега е дури и зголемен во обем) се изменети и катастарските парцели на основното училиште и градинката, и вцртани се нови објекти на местото на старата училишна зграда и објектот на детската градинка, кои се објекти кои припаѓаат на македонското модерно архитектонско наследство.
ЧЕТВРТО. Процедурата за носење нов Детален урбанистички план за овој опфат не е на самиот почеток. Планската програма за овој опфат е изготвена во април 2023 година, додека синтезниот план е изготвен во декември 2023 година, а пред само два месеци, на 3 февруари градоначалникот организира јавна презентација и јавна расправа по нацрт извештајот за стратегиска оцена на влијанието на животната средина (СОЖС) за ДУП за УЗ 2, УБ 2.3 – опфат 7, општина Охрид. Извештајот за СОЖС беше изложен во Општина Охрид од 3.2 до 5.3 2025 година. Јавната презентација и јавната расправа се одржа на 20.2 2025 во малата сала на Општина Охрид. Во законскиот рок, Охрид ЅОЅ поднесе коментари кон Извештај за Стратегиска оцена за влијанието врз животната средина за Детален урбанистички план за УЗ 2, УБ 2.3 – опфат 7, Општина Охрид, плански период 2023-2028, на 21 страница.
Го потсетуваме градоначалникот дека постапката за оцена на влијанието врз животната средина „се состои од определување, опис, оцена и процена на директното и на индиректното влијание врз животната средина од спроведувањето или од неспроведувањето на проектот.“ Тоа значи дека за нејзината изработка морало да се обезбедат соодветни, конкретни и точни информации. Во спротивно, тоа би значело повреда на правото гарантирано со Архуската Конвенција за ефективно учество на јавноста со навремени и релевантни информации. Ако СОЖС е изготвена без конкретен и завршен план, тогаш не постојат реални параметри врз кои може да се врши проценка на влијанието врз животната средина и оцената која од неа произлегува да се смета за веродостојна. Дали тоа значи дека е направена злоупотреба на процесот за оцена на влијанието врз животната средина?
Контрадикторностите (одржување на јавна расправа в.в. синтезен план за предметниот ДУП и тврдење дека „е отпочната постапка за носење на нов Детален урбанистички план за овој опфат“) создаваат правна несигурност и ја доведуваат во прашање транспарентноста на целата постапка. Следствено, секоја одлука донесена врз основа на таков процес треба да биде поништена, односно постапката за СОЖС да биде повторена со соодветна планска документација.
Ваквото однесување на Општина Охрид и градоначалникот е спротивно на основните начела на добро управување и административната практика и создава сомнеж за обид за злоупотреба на постапката. Затоа, потсетуваме и бараме, транспарентна постапка, зачувување на охридската архитектура од различни периоди на дваесеттиот век, почитување на интегритетот на централното подрачје на Охрид и следење на законите и со закон обврзувачката Конвенција за светско наследство.
Со почит,
Активисти на Граѓанската иницијатива Охрид SOS
