Иран го нападна Тел Авив. Иако противвоздушниот систем на Железна купола сè уште ги пресретнува повеќето ракети, не може да направи сè. Како функционира ова оружје што го нарекуваат „животно осигурување“ на Израелците? По израелскиот напад, Иран започна одмазднички напади. Тел Авив беше погоден со неколку ракети. Досега не е пријавено дека никој е убиен, но десетици луѓе се повредени. Ракетите, ја пробиваат Железната купола тука и таму, израелскиот противвоздушен одбранбен систем, кој се смета за најдобар во светот.
Што може да направи тој и како изгледа израелската воздушна одбрана?
Иако за „Железната купола“ најчесто се пишува Израел ја базира својата воздушна одбрана на два други системи. „Давидовата праќка“ треба да соборува ракети со среден дострел, беспилотни летала и крстосувачки ракети. Системот „Стрела“ го следи пакот со ракети со долг дострел. Железната купола е најактивна бидејќи соборува ракети со краток дострел и артилериски проектили, а Израел најчесто е цел на нив. Се подготвува и ласерско одбранбено оружје.
Како работи Куполата?
Системот има три дела – радар, контролен центар и ракетен фрлач. Сè се случува за неколку секунди, бидејќи, на пример, кога ракетите се испукани од Појасот Газа, ракетите летаат помеѓу 15 и 90 секунди, во зависност од делот од Израел што е цел. Куполата ја лансира одбранбената ракета само кога радарот и контролниот центар – и двата лоцирани на камионите – ќе пресметаат дека ракетата е насочена кон град или село. Во близина на мобилниот радар има четири лансирни единици опремени со дваесет ракети, секоја со дострел од четири до седумнаесет километри. Пресметено е дека еден таков систем може да заштити површина од 150 квадратни километри, што одговара на град со средна големина. Може да сними шест непријателски ракети истовремено. Одбранбената ракета ја брка низ небото и експлодира во близина, уништувајќи ја и ракетата на напаѓачот. Потоа, сè уште постои опасност од остатоци што паѓаат од воздух, иако интелигентните ракети имаат тенденција да ја уништат ракетата надвор од населено место. Во Израел има вкупно десет вакви системи. Некои експерти велат дека би било подобро да има тринаесет, бидејќи на тој начин би можела да се покрие целата територија.
Колку е успешен системот?
Производителот, државната компанија „Рафаел Адвансд Дифенс Системс“, тврди дека има стапка на успех од околу 90 проценти. Кога Хамас истрела ракети кон Израел – да речеме во октомври 2023 година, наводно околу три илјади ракети – идејата беше едноставна: преоптоварување на Куполата. Хамас има рудиментарни ракети, честопати непрецизни, но ако ги има многу, тогаш дури ни Железната купола не ги достигнува сите. Освен ограничениот капацитет, постои уште една причина зошто Железната купола соборува само оние ракети што летаат кон населени места или важна инфраструктура. Бидејќи секоја испукана противвоздушна ракета наводно чини околу 50.000 долари. Цената на една батерија на Куполата е помеѓу 40 и 70 милиони долари.
Од кога е во употреба?
Идејата за таков противракетен систем првпат се појави во средината на 1990-тите. Во тоа време, исламистичката паравоена група Хезболах, тогаш стационирана исклучиво во Либан, почна да пука кон Израел. Но, концептот на Железната купола навистина не беше лансиран сè до 2004 година, кога бригадниот генерал Дени Голд го презеде водството на истражувањето и развојот на воената одбрана на Израел. Потоа, во 2007 година, дојде наредбата за развој на одбранбен штит. Во функција е од 2011 година. Првата Железна купола беше инсталирана во март 2011 година во близина на градот Бершева, на околу 40 километри од Појасот Газа. Оттогаш, животите на многу Израелци се променија. Сепак, дури и Голд, кој ја осмисли Куполата, еднаш рече дека многу Израелци станале самодоволни и премногу зависни од противвоздушната одбрана.
„Одбраната е комбинација од Железна купола, сирени и обемни разузнавачки операции. Сите три нивоа меѓусебно се поддржуваат. Но, луѓето не треба да седат дома и да не прават ништо, мислејќи дека одбранбениот штит над нивните глави ќе се погрижи за сè без пропуст“, изјави тој. Истата државна компанија што ја произведува Куполата овие денови претстави ново противвоздушно чудо наречено „Железн зрак“. Американскиот концерн Локид Мартин исто така работеше на него. Принципот на работа е сличен, освен што станува збор за ласерско оружје. Треба да биде особено ефикасно против роеви беспилотни летала, кои не постоеја кога беше развиен Железната купола.Огромна предност на ласерите е што се значително поевтини. Се вели дека еден истрел чини максимум две илјади долари. Муницијата е теоретски неограничена.
