Во продолжение на јавната дискусија организирана од Уставниот суд со поддршка на Европската Унија, се одржа експертска дебата за потребата од носење на Закон за Уставниот суд. Претседателката на Република Северна Македонија, проф. д-р Гордана Сиљановска Давкова, и претседателот на Уставниот суд, д-р Дарко Костадиновски, останаа присутни до крајот на експертската расправа, што ја потврди важноста на отворањето на ова значајно прашање. Присутни беа и студенти од правните факултети. Карстен Манке, тим лидер на проектот, нагласи:
– „Целта на проектот е да понуди експертска анализа за постоечката уставна рамка и да идентификува можности за нејзино унапредување. Анализата не дава финални заклучоци, туку нуди основа за понатамошна јавна и стручна дебата, имајќи ги предвид европските компаративни искуства и препораките на меѓународните тела како Венецијанската комисија.“
Мартин Сопронов, виш правен експерт на проектот:
– „Во суштина, анализата дава осврт за и против Актот на Уставниот суд и за и против посебен Закон за Уставниот суд. Тоа го прави преку компаративни примери и пракса, како и преку мислењата на релевантните меѓународни организации, во прв ред – Венецијанската комисија. Врз основа на наоѓањата од двата модела, понудени се препораки и заклучоци кои даваат насока како би можеле да се решат предизвиците што се однесуваат на нормативното уредување на материјата поврзана со Уставниот суд, притоа оставајќи му на Уставниот суд и на останатите засегнати страни да одлучат кои од понудените решенија ќе бидат прифатени.“
Маргарита Цаца Николовска, поранешна судијка на ЕСЧП и виша правна експертка на проектот:
– „Експертската група не дава решение на проблемот, туку само ги детектираше елементите, одговарајќи на прашањето дали е потребен закон за Уставниот суд или не, имајќи ги предвид не само искуствата од дел од европските држави, туку и идејата да се обезбеди поголема независност во работењето на Уставниот суд преку примена и толкување на уставните одредби.“
Проф. д-р Ана Павловска-Данева, судијка на Уставниот суд:
– „Во долготрајниот процес на исчекување да се создадат правни основи за донесување Закон за Уставниот суд, најпрво да пробаме да се реформираме самите себеси во рамките на дозволеното со постојната правна регулатива, а уште повеќе да помогнеме кон подигање на политичката култура и правната традиција кај оние кои треба да го донесат законот и да го изменат Уставот – извршната власт и Собранието. Тоа може да го постигнеме само под силен притисок и мониторинг на јавноста, врз работењето како на Уставниот суд, така и на Владата и Собранието.“
Татјана Васиќ-Бозаџиева, судијка на Уставниот суд:
– „Не се реформира институција со носење закон. Закон е алатка, не е цел сама за себе. Само стабилни институции создаваат стабилна држава. Заштитата на институционалната независност на Уставниот суд мора да биде врвен приоритет, а секој чекор во правец на негово регулирање преку закон треба да биде добро промислен, внимателно подготвен и условен со постоење на широка политичка и стручна согласност.“
Проф. д-р Осман Кадриу, судија на Уставниот суд (писмено излагање):
– „Од прашањата кои, според моето мислење, треба да бидат законска материја, би ги издвоил следните: финансиската независност на Судот, уредувањето на постапката за заштита на човековите права пред Уставниот суд, регулирањето на можноста или неможноста за поништување на конкретни правни прописи, особено закони кои престанале да важат пред поведување уставна постапка, како и статусните прашања на судиите на Уставниот суд за време на вршењето на функцијата.“
Проф. д-р Тања Каракамишева-Јовановска:
– „Добро е што Уставниот суд конечно се отвори за експертската јавност. Инсистирам на имплементација на европските стандарди, содржани во препораките на Венецијанската комисија, поврзани со владеењето на правото и уставната правда, бидејќи само на тој начин македонскиот Уставен суд ќе биде визибилен, препознатлив на европската сцена и ќе биде гарантор на Уставот и на уставниот поредок во земјата. Уставна демократија е невозможна без уставна правда, а уставна правда е невозможна без реформиран Уставен суд кој ќе одговори на сите предизвици со кои се соочува државата.“
Проф. д-р Јетон Шасивари:
– „Според моето мислење, Актот на Судот има уставна вредност и улога на закон во материјална смисла (никако не е подзаконски акт, бидејќи има само уставен, а не и законски основ), и како таков ги обврзува сите три гранки на власта. Промената на оваа богата уставна традиција со донесување на закон за Судот би го довела Уставниот суд во „клинч-ситуација“ под влијание на законодавачот, кој е и политички орган на државната власт.“
Проф. д-р Денис Прешова:
– „Неопходна е потребата од ревидирање на уставната рамка посветена на уставното судство, со цел овозможување уставна основа за донесување посебен закон за Уставниот суд или, во најмала рака, законско регулирање на дел од прашањата поврзани со уставното судство, со цел исполнување на меѓународните стандарди и усогласување со компаративната уставно-судска пракса во Европа.“
Проф. д-р Рената Тренеска-Дескоска:
– „Јас сум категорично против носењето закон без уставни измени, бидејќи кога би се носел таков закон, во сегашната констелација, би бил закон којшто се носи со 40 гласа во Собранието. Сметам дека во идни уставни измени треба да се разговара за измена на уставната рамка во насока на проширување и прецизирање на неговата надлежност и создавање уставен основ за носење Закон за Уставниот суд, кој би се носел со дво-третинско мнозинство во Собранието.“
Дарко Аврамовски од Коалицијата „Сите за правично судење“:
– „Без разлика на тоа дали ќе биде уредуван со закон или со друг акт, важно е дека Уставниот суд треба подобро да биде интегриран во склоп на системот и во релација со другите институции, особено имајќи ги предвид прашањата за суверенитетот, за во иднина кога ќе влеземе во ЕУ, а во релација со Судот на правдата на Европската Унија.“
Бојан Трпевски од Македонското здружение на млади правници: – „Без разлика дали е со закон, со деловник или со измена на Уставот, она што е потребно за унапредување на конституционализмот во државата е конзистентен пристап во уставно-судската анализа, преку практиката на Судот, а пред сѐ низ призма на операционализирање на темелните вредности на уставниот поредок од членот 8 на Уставот.“
