11.8 C
Скопје
02/06/2025 05:21
МАКТЕЛ

     

Jaна Бауер: Низ книжевноста на децата треба да им покажеме како да се живее со другите, како своите слабости да ги инкорпорираат во животот

      

За важноста на книжевноста за деца, обврската на писателите на децата да им понудат решенија за тоа како да живеат со другите и мултикултуралноста како обележје на добрата книжевност.

   

фотографија: Небојша Гелевски

Јана Бауер (1975, Љубљана) е една од најпознатите словенечки писателки за млади читатели. Дипломира драматургија на Академијата за драмски уметности во Љубљана, а работи како уредничка и преведувачка во издавачката куќа Содобност. Пишува драми, книги за деца, преведува од англиски јазик и има приредено неколку антологии на кратка проза. Нејзините дела се преведени на десетина јазици и се наградени со некои од позначајните награди за детска литература. Во 2020-та година ја доби главната награда на книжевниот фестивал „Друга приказна“ за Грозовила и страшната шума, со цртежи од англиската уметница Керолјан Тау, а неодамна е објавено и продолжението на оваа книга, Грозовила и дивата зима. И двете книги се достапни на македонски, во превод на Лидија Димковска, во едицијата Бајче, на издавачката куќа Артконект.

Во разговор со Лени Фрчоска за Медуза, Бауер зборуваше за важноста на книжевноста за деца, обврската на писателите на децата да им понудат решенија за тоа како да живеат со другите и мултикултуралноста како обележје на добрата книжевност…

Првото прашање ќе биде очекувано прашање, но како ти се случи грозовилата? Арогантна и лута, но зад таа камуфлажа во суштината мека, грижлива и длабоко емпатична. Како дојде до таквиот склоп на спротивставености? Како ти се случи Грозовилата?

Се започна една вечер кога го заспивав својот, тогаш, скоро тригодишен син. Тој пееше „грозовила, грозовила“ што на словенечки не е вистински збор. Туку има две значења – грозна/страшна и вила што значи мала самовила, но и вилушка. Ми се допадна името како некаков антипод. Страшно и убаво. Го прашав „Дали си го прочитал ова во градинка“ ми рече „Не“. Проверив во словенечкиот фолклор и навистина немаше таков лик. За авторските права му платив со голема кутија „лего“. Од тоа име создадов лик. И се запрашав себеси каков карактер има една страшна самовила. И така почнав да ја пишувам приказната. Во секој од нас има по малку „страшна самовила“, лоша и добра во исто време.

Она што е особено битно кај ликот на Грозовилата е тоа што таа во Страшната шума се појавува како туѓинка, како нов лик. Шумата има свои правила, функционира како систем кој е однапред регулиран. Грозовилата е Другиот во тој систем, но интересно, таа не се обидува да се вклопи. Кога лик, особено во детската книжевност, влегува во нов систем, тој прави напор да стане дел од групата, но неа тоа не ја интересира, не се обидува да припадне, нема потреба да се допадне. Дали тој аспект на нејзината личност ти беше битен?
Понекогаш треба да направиме напор да преминеме некои граници, дури и ако се впишани во законот, но не се суштински добри за групата. Групата, односно, во овој случај жителите на Страшната шума се некако спори и заспани, рутинизирани во своите животи. Ним таа им треба токму таква. Да направи нешто кое им се чини невозможно. Таа на тој начин носи живот во шумата, и ги учи многу работи, на пример, дека извесни различности треба да бидат прифатени и инкорпорирани. Внесува некаков тип, да кажеме, мултикултурност во шумата. Таа сето тоа го носи со своето однесување. Не велам дека постојано е во право. Мислам дека за некои нешта треба да им се извини, но секако таа иницира нешто важно кај нив.

Каква идеолошка порака една книга за деца треба да им пренесува на младите читатели?
Мислам дека на детето треба да му се даде комплесен, полнокрвен карактер, затоа што, животот не е црно-бел. Навистина ја мразам тенденцијата ликовите за деца да бидат само добри, убави и воспитани. Мислам дека треба да им дадеме различности. Добрите книги, оние детски книги кои јас ги сакам се со полнокрвни ликови кои прават добро и лошо и повторно добро. И растат и се менуваат. Добрата книжевност произлегува од вистинскиот живот и тоа треба да им се даде на децата.

Децата, конечно, полесно се идентификуваат со карактер кој им е близок, кој не е потполно добар. Кој, на пример, повремено пцуе, бидејќи и децата пцујат. Но, на крајот мораме овој карактер да го префрлиме на другата страна. Да им понудиме решение. Како да се биде со другите, како да се живее со другите, како своите слабости да ги инкорпорираат во животот. Како и грозовилата која на крајот се вклопи во заедницата и која тие исто така ја прифатија. Тие мораа да учат и таа мораше да учи и на тој начин се променија едни со други.

Јас кога пишувам книга не мислам на политички прашања, сакам да раскажам добра приказна, која потоа сама по себе веројатно пренесува некаква порака во однос на светот во приказната. Кога би мислела на самиот почеток што сакам да напишам, која е мојата политичка позиција и што приказната треба да каже, мислам дека не би успеала да напишам збор. Јас одам со приказната.

Во една прилика, со оглед на тоа што Грозовилата е објавена во 2011-та година, една новинарка во Полска ме праша како сум знаела дека ќе се случи големата мигрантска криза. Јас бев збунета, но таа потоа ми рече дека Грозовилата е мигрантка која потоа е прифатена во Страшната шума. А потоа во 2015 се случи големиот мигрантски бран во Европа. Во една добра книга секој ќе најде нешто.

Знаете, Страшната шума е како една голема трпеза, на која има секогаш еден слободен стол за некој кој можеби ќе сака да седне. Веројатно со таа идеја и ја напишав таа книга. Мултикултурализмот е многу битен во светот денес.

Неолибералниот капитализам ја има тенденцијата да се шири и делумно да ги инкорпорира формите на отпор, со што тие го губат потенцијалот за промена и отпор. Каде е детската книжевност во нелибералниот капитализам и дали успева сè уште да го задржи потенцијалот за преиспитување и отпор?
Мислам дека дека помладата генерација е единствена која е способна да се спротивстави. Кога сме мали сме почисти, поотворено го промислуваме светот, без целосно да ги прифатиме правилата. И секако, читајќи ги вистинските книги, бидејќи книгата е моќно оружје за подоцна кога сме возрасни да ги правиме вистинските нешта. Тоа многу зависи од тоа што читаме и кои идеи ги следиме. Затоа некои книги многу често низ историјата биле забранувани.

Мој омилен дел од книгата е приказната со волкот. Очигледна е некоја референца на Црвенкапа која и директно е спомената во романот. Но, тука станува збор за потполно различен волк кој игра поинаква улога.

Овој волк за мене ја претставува слободата. Често кога го живееме животот се чувствуваме затворено. Дури и кога сме среќни со животот кој го живееме замислуваме како би било кога би направиле нешто поинаку, би биле со некој друг, би отишле на друго место. Овој волк ја симболизира таа слобода. И конечно на крајот мислам дека треба да останеме во својот живот. Ако скокаме од едно во друго па во трето место, на крајот ќе бидеме разочарани. Можеби Грозовилата би можела да живее и да остане со волкот. Но сфаќа дека не сака да го направи тоа. Тоа е кратка епизода на бегство.

Значи мислите дека треба да остане во својот живот? Но што ако навистина сака да отиде со волкот?
Кога навистина би сакала да отиде со волкот мислам дека би отишла. Но она што навистина го сакаше беше да остане, но ѝ недостасуваше авантура. И конечно, на крајот, самата си создаде авантура и живот во кој е повторно среќна.

   

Најново

„РАНО ЛЕТО“ ОД 33 СТЕПЕНИ НÈ OЧЕКУВА ДЕНЕС Жештината ќе се задржи цела седмица

Sase Ivanovski

СРПСКА МИНИСТЕРКА ЗА ТРАНСПОРТ: Евзони ќе се прошири, а можно е да добие и поголем број царински службеници, ќе се стави ли крај на гужвите

Sase Ivanovski

Јужна Кореја предлага враќање на воената телефонска линија со Пјонгјанг

Sase Ivanovski

100 дечиња заглавени во Албанија на враќање од карате првенство откако по втор пат автобусот се расипал на сред пат

Sase Ivanovski

(ВИДЕО)„Арсовска фати на дело диво поврзување на канализација – Полицијата ѝ спушти слушалка!“

Sase Ivanovski

Сузбиен е црниот пазар на лекови за болни од канцер – Клековски: Со 10 долари придонеси нема здравство како во Шведска

Sase Ivanovski

Сместен по должината на брегот на Химаре, Албанија, ZigZag Resort е проект на JA Joubert Architecture во соработка со UNS Architects. Одморалиштето усвојува линеарна цик-цак конфигурација што ја следи топографијата на теренот, овозможувајќи поглед низ целата локација …..

Sase Ivanovski

Клековски – со десетина евра придонеси не може да има здравство како во Шведска

Sase Ivanovski

Србин прободел двајца луѓе во Минхен, една од повредените му била поранешна девојка

Sase Ivanovski

По вчерашниот зафат, од „Водовод“ потврдија дека водата е безбедна за пиење

Sase Ivanovski

РЕНОВИРАНО ОДДЕЛЕНИЕТО ЗА СИСТЕМАТСКИ ПРЕГЛЕДИ ВО ИЈЗ Направена е соба со аудиометар, спирометар, проширено е и приемното одделение

Sase Ivanovski

Владата на британскиот премиер Кир Стармер не се откажува од плановите за отворање на „центри за враќање“ на мигранти во земјите од Западен Балкан

Sase Ivanovski

Чешки министер поднесе оставка откако доби донација од биткоини од осуден дилер

Sase Ivanovski

ВУЧИЌ: Токму кога ќе ги завршиме подготовките за Експото, ќе одржиме предвремени избори, а на тие избори… се плашам дека направија голема грешка

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) КСЕНИЈА НИКОЛОВА: Таман кога ќе помислиме дека сме многу паметни, животот ќе ни лупне шлаканица и ќе не врати на клупа пак да се креваме од пепелта

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) Топ Тема – Кои се рeалните опции за деблокада на преговорите со ЕУ?

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) Трилинг – Какви се шансите за репреговарање на договорот со Бугарија?

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) УКРАИНА ПОГОДИ 40 РУСКИ АВИОНИ ПРЕД НАЈАВЕНИТЕ ПРЕГОВОРИ? Операцијата „Пајажина“ била планирана 18 месеци

Sase Ivanovski

БУГАРСКИ ЕВРОПРАТЕНИК ПРОБУВА ДА ВМЕТНЕ ЗАГРИЖУВАЧКИ АМАНДМАН Мицкоски вели дека живковизмот е уште присутен во Софија

Sase Ivanovski

БАЈДЕН СЕ ОГЛАСИ ЗА ПРВПАТ ПО ДИЈАГНОЗАТА ЗА РАК Откри кои се шансите да се избори со болеста

Sase Ivanovski

Ангелов: Наесен е можно спојување на ЦУК и ДЗС и формирање на специјална противпожарна единица

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) БУГАРСКИОТ ЕВРО ПРАТЕНИК КОВАЧЕВ: Македонците имаат право да се определат како Македонци, но немаат право да ја фалсификуваат бугарската историја

Sase Ivanovski

ЈА НАВРЕДУВАЛ И ВОЗНЕМИРУВАЛ ПОРАНЕШНАТА Кавадарчанец уапсен по пријава за психичко насилство

Sase Ivanovski

Тешко повреден мотоциклист во сообраќајка на булеварот „Гоце Делчев“

Sase Ivanovski

Арсовска: Мицкоски еден ден ми се презентираше како чесен професор, а друг како мафијаш

Sase Ivanovski

ТЕШКО ПОВРЕДЕН МАЛОЛЕТНИК ВО СООБРАЌАЈКА 19-годишник од Кавадарци со тротинет се судрил во „фолксваген“

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) АНДРЕЈ КОВАЧЕВ: ОД КОГА ПОСТОЈАТ МАКЕДОНЦИ ЌЕ КАЖЕ НАУКАТА, НЕМА ШТО ТУКА ДА СЕ МЕШААТ ПОЛИТИЧАРИТЕ СО РЕЗОЛУЦИИ

Sase Ivanovski

Тројца мртви во пожар во болница во Хамбург, над 50 се повредени

Sase Ivanovski

ИМ НАШЛЕ 19 КУРШУМИ СРЕДЕ БЕЛ ДЕН ВО СКОПЈЕ Уапсени двајца турски државјани

Sase Ivanovski

Се урна мост во Русија, падна врз воз, најмалку седум мртви, десетици се повредени

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) БОМБА НА АНГЕЛОВ: Пола од 300 вработени во ЦУК и пола од 500 во ДЗС само ја клатат вратата и веднаш треба да добијат отказ

Sase Ivanovski

Мицкоски: ЈО да постапува по доказите на Арсовска, има вистина дека зад неа стои ДУИ

Sase Ivanovski

ВЕЛИЧКОВСКИ: Брисел насетува оти Мицкоски е подготвен да го жртвува и Извештајот во ЕП

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) АНГЕЛОВ: СЕ ЧУВСТВУВАМ КАКО ХАУС МАЈСТОР, КОГО ГО ПРАЌААТ ДА ПОПРАВА РАСИПАНИ РАБОТИ, ТАКВА БЕШЕ ДИК, ТАКВА СЕГА Е ДЗС

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) ТАРАВАРИ: АКО НЕ ПОКАНИ МИЦКОВСКИ ПАК ЌЕ СЕ ВРАТИМЕ ВО ВЛАДАТА

Sase Ivanovski

ВЛЕН: Димитар Апасиев ја потврди и бетонира коалицијата помеѓу Левица, ДУИ и Данела Арсовска

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) ТАРАВАРИ: ФЕТАИ МИ БЕШЕ КАКО БРАТ, ТОЈ ГИ ИМА СИТЕ МОИ ПАСВОРДИ ОД ИМЕЈЛИ И СОЦИЈАЛНИ МРЕЖИ

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) ТАРАВАРИ: СО ВЕНКО ФИЛИПЧЕ СУМ БЛИЗОК ПРИЈАТЕЛ НАД 20 ГОДИНИ

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) ТАРАВАРИ: СО ВЛЕН СЕ СКАРАВМЕ ЗАТОА ШТО ТАМУ СИТЕ ОСВЕН МЕНЕ СЕ РЕЦИДИВ ОД ДУИ

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) ТАРАВАРИ НА СИТЕЛ: ИЗБРАВ НАЈДОБРО РЕШЕНИЕ ЗА МОЈАТА ПАРТИЈА, ИНАКУ УБАВО МИ БЕШЕ ДА СИ БИДАМ МИНИСТЕР

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) ПО ПОДОЛГО ВРЕМЕ ВО ЈАВНОСТА СЕ ПОЈАВИ ВАСИЛ ТУПУРКОВСКИ ЦИЛЕ

Sase Ivanovski

Без струја утре на неколку локации во Карпош и Ѓорче Петров

Sase Ivanovski

(Видео) Илиевски: Драган Петрушев е втор заштитен од Мицкоски и Коцевски

Sase Ivanovski

Втора рунда директни преговори помеѓу Украина и Русија

Sase Ivanovski

Tрапановски: Подготвен сум да го дадам најдоброто, тактичката подготвеност ќе биде најважна со Белгија

Sase Ivanovski

Уапсена тинејџерка од Гостивар, полицијата пронашла пиштол во нејзиното возило

Sase Ivanovski

Вреди: Хаосот кој го предизвикува Арсовска е плод на соработката на ДУИ со Левица

Sase Ivanovski

ВМРО-ДПМНЕ: Додека Арсовска „лае“ по Мицкоски, од ДУИ во тишина си ја завршуваат работата

Sase Ivanovski

Арсовска со реакција на изјавата на Мицкоски: Срам сте вие, не гордост

Sase Ivanovski

Мицкоски: Ако градоначалничката добива закани по живот, ја охрабрувам веднаш да пријави во МВР

Sase Ivanovski

Полицијата за два дена лиши од слобода осум возачи за „безобѕирно“ возење

Sase Ivanovski

Мицкоски ги отфрли обвинувањата од СДСМ дека заедно со Коцевски штитат началник на СВР Штип

Sase Ivanovski

По деветти пат низ Скопје ќе се „вози право“: поради трката попладнево посебен режим на сообраќај

Sase Ivanovski

За една година 461 тужба за каснување од кучиња, најмногу искасани во Аеродром

Sase Ivanovski

Во јули ќе се знае кандидатот на ВМРО-ДПМНЕ за градоначалник на Скопје

Sase Ivanovski

Ѓоковиќ против Нори ќе игра за историја – може да запише уште една „стотка“!

Sase Ivanovski

Од Бигорски манастир со молба до верниците да бидат достоинствени и смирени

Sase Ivanovski

ВМРО ДПМНЕ: Филипче се жали не го слушале советниците, или стигна потврда дека Филипче не е претседател ниту на советниците на Заев

Sase Ivanovski

Трипуновски: Треба да се набави домашна храна во државните стокови резерви

Sase Ivanovski

Нареднава недела топло време со температури до 37 степени

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) МИЦКОСКИ: Во тие 5% за одбрана што ги бара САД ќе влезат и коридорите 10 и 8 кои ќе ги користи НАТО

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) МИЦКОСКИ: Сигурен сум дека од Таравари е разочаран и самиот Таравари

Sase Ivanovski

Вардар и Пелистер денеска во Охрид играат за трофејот во Купот на Македонија

Sase Ivanovski

Инсулинот што се увезува е квалитетен но не е од најнова терапија оти по ништо не сме на врвот на светските ранг листи и се купува поефтино

Sase Ivanovski

Во израелски напад врз пункт за испорака на хуманитарна помош во Рафа загинаа 30 лица

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) ОБВИНИТЕЛИТЕ КОИ ЈА ВОДЕА ИСТРАГАТА ЗА ТРАГЕДИЈАТА ВО КОЧАНИ СЕ ИЗБРАНИ ОД СДСМ И ДУИ, КАКО СЕГА НЕ ИМ ЧИНАТ?!

Sase Ivanovski

Фицо: Без право на вето на секоја членка нема да има Европска Унија

Sase Ivanovski

Во деловите каде прокиснува во Кочанската болница не се третираaт повредените од пожарот,толкувајте посмирено вели Клековски за РСЕ

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) МИЦКОСКИ: Живковизмот е се уште жив во Бугарија, каде изчезнаа 200 000 Македонци кои ги имаше на пописот па ги снема?!

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) МИЦКОСКИ: Жалам што Арсовска добива закани по живот, ја охрабрувам да пријави во МВР

Sase Ivanovski

Малолетник тешко повреден во сообраќајка во Кавадарци

Sase Ivanovski

ЈП „Водовод и канализација“: Преголема потрошувачка на вода во Чаир, мрежата пребрзо се празни

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) МИЦКОСКИ: Нечовечки и нехумано е тоа што се злоупотребува трагедијата во Кочани за политички цели

Sase Ivanovski

Старото игралиште во Ново Лисиче ќе стане мултифункционално

Sase Ivanovski

Макрон им честиташе на играчите по успехот во ЛШ, 68 навивачи уапсени за време на прославите во Париз

Sase Ivanovski

Сообраќајот се одвива непречено, на граничните премини нема подолго задржување

Sase Ivanovski

Затворен е патот кон Теферич на Водно поради свлечиште

Sase Ivanovski

АРСОВСКА ГО ОБВИНУВА И ЈАВНОТО ОБВИНИТЕЛСТВО „Ганиу уништува докази, а ЈО ќе рече не нашле ништо“

Sase Ivanovski

Неколку села во скопско ќе останат без струја

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) РЕНОВИРАНА ИНФЕНКТИВНАТА КЛИНИКА ПРИ КЛИНИЧКИ ЦЕНТАР МАЈКА ТЕРЕЗА

Sase Ivanovski
Вчитувам....