17.8 C
Скопје
19/06/2025 01:52
МАКТЕЛ

   

Jaна Бауер: Низ книжевноста на децата треба да им покажеме како да се живее со другите, како своите слабости да ги инкорпорираат во животот

      

За важноста на книжевноста за деца, обврската на писателите на децата да им понудат решенија за тоа како да живеат со другите и мултикултуралноста како обележје на добрата книжевност.

   

фотографија: Небојша Гелевски

Јана Бауер (1975, Љубљана) е една од најпознатите словенечки писателки за млади читатели. Дипломира драматургија на Академијата за драмски уметности во Љубљана, а работи како уредничка и преведувачка во издавачката куќа Содобност. Пишува драми, книги за деца, преведува од англиски јазик и има приредено неколку антологии на кратка проза. Нејзините дела се преведени на десетина јазици и се наградени со некои од позначајните награди за детска литература. Во 2020-та година ја доби главната награда на книжевниот фестивал „Друга приказна“ за Грозовила и страшната шума, со цртежи од англиската уметница Керолјан Тау, а неодамна е објавено и продолжението на оваа книга, Грозовила и дивата зима. И двете книги се достапни на македонски, во превод на Лидија Димковска, во едицијата Бајче, на издавачката куќа Артконект.

Во разговор со Лени Фрчоска за Медуза, Бауер зборуваше за важноста на книжевноста за деца, обврската на писателите на децата да им понудат решенија за тоа како да живеат со другите и мултикултуралноста како обележје на добрата книжевност…

Првото прашање ќе биде очекувано прашање, но како ти се случи грозовилата? Арогантна и лута, но зад таа камуфлажа во суштината мека, грижлива и длабоко емпатична. Како дојде до таквиот склоп на спротивставености? Како ти се случи Грозовилата?

Се започна една вечер кога го заспивав својот, тогаш, скоро тригодишен син. Тој пееше „грозовила, грозовила“ што на словенечки не е вистински збор. Туку има две значења – грозна/страшна и вила што значи мала самовила, но и вилушка. Ми се допадна името како некаков антипод. Страшно и убаво. Го прашав „Дали си го прочитал ова во градинка“ ми рече „Не“. Проверив во словенечкиот фолклор и навистина немаше таков лик. За авторските права му платив со голема кутија „лего“. Од тоа име создадов лик. И се запрашав себеси каков карактер има една страшна самовила. И така почнав да ја пишувам приказната. Во секој од нас има по малку „страшна самовила“, лоша и добра во исто време.

Она што е особено битно кај ликот на Грозовилата е тоа што таа во Страшната шума се појавува како туѓинка, како нов лик. Шумата има свои правила, функционира како систем кој е однапред регулиран. Грозовилата е Другиот во тој систем, но интересно, таа не се обидува да се вклопи. Кога лик, особено во детската книжевност, влегува во нов систем, тој прави напор да стане дел од групата, но неа тоа не ја интересира, не се обидува да припадне, нема потреба да се допадне. Дали тој аспект на нејзината личност ти беше битен?
Понекогаш треба да направиме напор да преминеме некои граници, дури и ако се впишани во законот, но не се суштински добри за групата. Групата, односно, во овој случај жителите на Страшната шума се некако спори и заспани, рутинизирани во своите животи. Ним таа им треба токму таква. Да направи нешто кое им се чини невозможно. Таа на тој начин носи живот во шумата, и ги учи многу работи, на пример, дека извесни различности треба да бидат прифатени и инкорпорирани. Внесува некаков тип, да кажеме, мултикултурност во шумата. Таа сето тоа го носи со своето однесување. Не велам дека постојано е во право. Мислам дека за некои нешта треба да им се извини, но секако таа иницира нешто важно кај нив.

Каква идеолошка порака една книга за деца треба да им пренесува на младите читатели?
Мислам дека на детето треба да му се даде комплесен, полнокрвен карактер, затоа што, животот не е црно-бел. Навистина ја мразам тенденцијата ликовите за деца да бидат само добри, убави и воспитани. Мислам дека треба да им дадеме различности. Добрите книги, оние детски книги кои јас ги сакам се со полнокрвни ликови кои прават добро и лошо и повторно добро. И растат и се менуваат. Добрата книжевност произлегува од вистинскиот живот и тоа треба да им се даде на децата.

Децата, конечно, полесно се идентификуваат со карактер кој им е близок, кој не е потполно добар. Кој, на пример, повремено пцуе, бидејќи и децата пцујат. Но, на крајот мораме овој карактер да го префрлиме на другата страна. Да им понудиме решение. Како да се биде со другите, како да се живее со другите, како своите слабости да ги инкорпорираат во животот. Како и грозовилата која на крајот се вклопи во заедницата и која тие исто така ја прифатија. Тие мораа да учат и таа мораше да учи и на тој начин се променија едни со други.

Јас кога пишувам книга не мислам на политички прашања, сакам да раскажам добра приказна, која потоа сама по себе веројатно пренесува некаква порака во однос на светот во приказната. Кога би мислела на самиот почеток што сакам да напишам, која е мојата политичка позиција и што приказната треба да каже, мислам дека не би успеала да напишам збор. Јас одам со приказната.

Во една прилика, со оглед на тоа што Грозовилата е објавена во 2011-та година, една новинарка во Полска ме праша како сум знаела дека ќе се случи големата мигрантска криза. Јас бев збунета, но таа потоа ми рече дека Грозовилата е мигрантка која потоа е прифатена во Страшната шума. А потоа во 2015 се случи големиот мигрантски бран во Европа. Во една добра книга секој ќе најде нешто.

Знаете, Страшната шума е како една голема трпеза, на која има секогаш еден слободен стол за некој кој можеби ќе сака да седне. Веројатно со таа идеја и ја напишав таа книга. Мултикултурализмот е многу битен во светот денес.

Неолибералниот капитализам ја има тенденцијата да се шири и делумно да ги инкорпорира формите на отпор, со што тие го губат потенцијалот за промена и отпор. Каде е детската книжевност во нелибералниот капитализам и дали успева сè уште да го задржи потенцијалот за преиспитување и отпор?
Мислам дека дека помладата генерација е единствена која е способна да се спротивстави. Кога сме мали сме почисти, поотворено го промислуваме светот, без целосно да ги прифатиме правилата. И секако, читајќи ги вистинските книги, бидејќи книгата е моќно оружје за подоцна кога сме возрасни да ги правиме вистинските нешта. Тоа многу зависи од тоа што читаме и кои идеи ги следиме. Затоа некои книги многу често низ историјата биле забранувани.

Мој омилен дел од книгата е приказната со волкот. Очигледна е некоја референца на Црвенкапа која и директно е спомената во романот. Но, тука станува збор за потполно различен волк кој игра поинаква улога.

Овој волк за мене ја претставува слободата. Често кога го живееме животот се чувствуваме затворено. Дури и кога сме среќни со животот кој го живееме замислуваме како би било кога би направиле нешто поинаку, би биле со некој друг, би отишле на друго место. Овој волк ја симболизира таа слобода. И конечно на крајот мислам дека треба да останеме во својот живот. Ако скокаме од едно во друго па во трето место, на крајот ќе бидеме разочарани. Можеби Грозовилата би можела да живее и да остане со волкот. Но сфаќа дека не сака да го направи тоа. Тоа е кратка епизода на бегство.

Значи мислите дека треба да остане во својот живот? Но што ако навистина сака да отиде со волкот?
Кога навистина би сакала да отиде со волкот мислам дека би отишла. Но она што навистина го сакаше беше да остане, но ѝ недостасуваше авантура. И конечно, на крајот, самата си создаде авантура и живот во кој е повторно среќна.

   

Најново

Овие 10 намирници се најдобри и најздрави за појадок: Одлични се за зголемување на енергијата и за сити до ручек

Sase Ivanovski

Филипче: Наместо економски бум, Македонија тресна на дното во Европа

Sase Ivanovski

Ристески од Штип – Објавен оглас за обука на работно место кај конкретен работодавач

Sase Ivanovski

Крива Паланка беше домаќин на вискока делегација од Република Словенија

Sase Ivanovski

Руските саботажи во Европа во пораст

Sase Ivanovski

МАКЕДОНИЈА НЕЛЕГАЛНА Во цела држава биле пријавени над 473 илјади нелегално изградени објекти, а 201.495 сѐ уште имаат статус на дивоградба!

Sase Ivanovski

Филипче пред градската организација на СДСМ за Скопје: Скопје е затрупано со ѓубре, Мицкоски и ВМРО-ДПМНЕ го држат градот во заложништво

Sase Ivanovski

Ограбил куќа во Скопје, украл накит и техника вредни 296.000 денари – обвинителството бара притвор

Sase Ivanovski

За првпат, Иран лансираше ултратешка ракета „Саџил“ со среден дострел кон Израел

Sase Ivanovski

МОЖНИ СЕ ПОПЛАВИ ВО АРАЧИНОВО, СТАЈКОВЦИ И НА СКОПСКА ЦРНА ГОРА Повик до граѓаните да не излегуваат од дома

Sase Ivanovski

Град Скопје објави јавен повик за субвенции за велосипед!

Sase Ivanovski

Можни се поплави од Скопска Црна Гора вечерва, ЦУК има важно предупредување

Sase Ivanovski

Министерот Дурмиши: Над 4.500 граѓани веќе аплицирале, голем интерес од невработените за мерките од Оперативниот план

Sase Ivanovski

Одбрана или демонстрација на сила? Русија гради воен комплекс кај границата со Финска

Sase Ivanovski

Трамп: Можеби ќе го нападнам Иран, можеби не

Sase Ivanovski

Нуклеарниот часовник повторно отчукува: Светот се приближува до атомска нестабилност

Sase Ivanovski

Стејт департментот го осуди откажувањето на Европската рабинска конференција во Сараево

Sase Ivanovski

Милановиќ: Израел во моментов е предводен од криминална елита, која сака да го вовлече светот во војна

Sase Ivanovski

Мотоциклист од Кавадарци е во болница со тешки повреди, се судрил со автомобил

Sase Ivanovski

Додик во Санкт Петербург: Руската подршка за Република Српска останува стабилна

Sase Ivanovski

Иран е речиси целосно без интернет

Sase Ivanovski

Десет пациенти од пожарот во Кочани примија ПРП терапија без да патуваат до Скопје

Sase Ivanovski

Расчистен вчерашниот инцидент во Чаир, поднесена кривична пријава против едно лице

Sase Ivanovski

Уште еден американски носач на авиони ќе пристигне во Средоземно Море

Sase Ivanovski

Израелски напад близу седиштето на Националната полиција во Техеран

Sase Ivanovski

Нетанјаху му се заблагодари на Трамп за „поддршката“ во војната против Иран

Sase Ivanovski

Судирот меѓу Израел и Иран води кон астрономски скок на цената на нафтата – драма на светските пазари

Sase Ivanovski

Иран ги повика жителите на Хаифа да се евакуираат

Sase Ivanovski

Левица: Владата на Мицкоски доделила државно земјиште на фирма осомничена за криминал во „Адитив“

Sase Ivanovski

ЦИВИЛ: Слободата на изразување не е подарок од власта, таа е неприкосновено право на секој човек – пресудата против Дерала е директен атак на медиумските слободи

Sase Ivanovski

Двајца војници повредени при гаснење пожар во тетовската касарна

Sase Ivanovski

38 РАКОПИСИ ПРИЈАВЕНИ ЗА НАГРАДАТА „ОЛИВЕРА НИКОЛОВА“ Победникот ќе добие 60.000 денари, романот ќе се објави во посебна едицијана романот

Sase Ivanovski

Тинејџери од Скопје запалиле кабел, па предизвикале пожар

Sase Ivanovski

Бошњачкиот сојуз поднесе иницијатива за додавање на геноцидот во Сребреница во Кривичниот законик

Sase Ivanovski

Георгиевски по повод 35-ти роденден на ВМРО ДПМНЕ: Нема простор за честитки. Партијата денес стана симбол на Македонија приврзок на србскиот свет

Sase Ivanovski

(ВИДЕО) Пуштен во сообраќај регионалниот пат Бељаковце – Клечовце

Sase Ivanovski

Димитриеска-Кочоска: Обезбедивме допонителни 600 милиони денари за  инвестиции за локален развој и реализација на општинските проекти

Sase Ivanovski

Директорот на БЈБ Јанев денеска одржа серија работни состаноци во СВР Велес  како дел од стратегија за подигнување на нивото на безбедност во сите сегменти

Sase Ivanovski

Од ЕСМ за хаваријата во РЕК Битола го обвинија СДСМ: Нема ден да не се соочуваме со предизвици како резултат на недомаќинското и нестручното управување со производствените,капацитети во изминатите години

Sase Ivanovski

Данска нѐ моли да го зграпчиме моментумот на проширувањето на ЕУ

Sase Ivanovski

Државата ќе треба да им исплати 85.000 евра на адвокатите на Мијалков и на бранителите на другите обвинети за масовното прислушување во УБК

Sase Ivanovski

Иранскиот лидер се заканува со сериозни последици во случај на напад од САД: Нема да се предадеме на никого

Sase Ivanovski

ВИДЕО | Индонезија: Многу летови до Бали откажани поради ерупција на вулкан

Sase Ivanovski

 Муртезани: „Проширувањето мора да се води според Копенхашките критериуми“

Sase Ivanovski

Фронт 21/42: Институциите не постапуваат по претставката поднесена во врска со незаконската изградба на хотелот во Горица

Sase Ivanovski

Во центарот на Кочани ќе се гради спомен-обележје во чест на починатите во пожарот во „Пулс“

Sase Ivanovski

„Шарли Ебдо“: Кој прв ќе го открие датумот на смртта на Хамнеи ќе го посети Техеран

Sase Ivanovski

Власта нема Бадентерово мнозинство, измените на изборниот законик на почек

Sase Ivanovski

Срамно е независните да бидат исклучени од изборите, експертски реакции по опасноста да заглават измените на Изборниот законик

Sase Ivanovski

Калас: Русија „нема шанси“ ако земјите од НАТО останат обединети

Sase Ivanovski

Среде бел ден ограбена 79-годишна жена во скопски Центар

Sase Ivanovski

Лишени од слобода возачи во Штип и Берово, управувале возило и мопед под дејство на алкохол

Sase Ivanovski

ФОТO | Се појави нова мини-депонија, сега зад плоштадот „Македонија“

Sase Ivanovski

УКРАЛ СТРУЈА ЗА 4.000 ЕВРА Маж од Велешта се приклучил на црно и заработи кривична

Sase Ivanovski

Тошковски од Салцбуршкиот форум: Само заедничка соработка ќе ја направи Европа побезбедна, посилна и пообединета

Sase Ivanovski

ХЕЦ ЧЕБРЕН ДА СЕ ГРАДИ СО ПАРИ ОД БРИТАНСКИОТ КРЕДИТ Експерти од МАНУ оценуваат дека јавниот долг нема порасне, ако парите се повлекуваат во вистинско време

Sase Ivanovski

СЛАВНАТА ПЕЈАЧКА СЕ ПОВЛЕКУВА ОД СЦЕНАТА „Одам да го победам ракот“

Sase Ivanovski

ЌЕ СЕ ЗНАЕ ШТО НУДИ СЕКОЈА БОЛНИЦА, ПА И КОЛКУ ХИГИЕНИЧАРКИ ИМА Алиу најави нов информативен портал за здравствените услуги

Sase Ivanovski

КОЧАНИ ЌЕ ДОБИЕ НОВ ЦЕНТАР ЗА МЛАДИ Простор за дружење, гимнастика и за креативни активности

Sase Ivanovski

Данската министерка за европски прашања, Бјер во Скопје: Данска ќе биде фокусирана на проширувањето на ЕУ, моментот е тука и искористете го

Sase Ivanovski

ПРИЗНАНИЕ ЗА 45 ГОДИНИ НА СЦЕНА Рисима Рисимкин ја доби наградата „Ѓорѓи Македонски“

Sase Ivanovski

„ЕУ НЕ Е САМО ПОЛИТИКА, ТУКУ КОНКРЕТНА ПОМОШ“ Перински откри како ќе се подобри секојдневието

Sase Ivanovski

„МУ ГО УБИЈА ДЕТЕТО, СЕГА САКААТ ДА МУ ГО ОДЗЕМАТ И ДОСТОИНСТВОТО“ Туфегџиќ побара судот да го ослободи таткото на Вања  

Sase Ivanovski

ВОЈНИК УБИВА ПА ОДИ НА РАБОТА КАЈ ПРЕТСЕДАТЕЛОТ Хрватска во шок по двојното убиство во Загреб

Sase Ivanovski

ТРИ ДУПКИ НА МАПАТА ПОКАЖУВААТ КАДЕ ИМА ВОЈНИ ВО СВЕТОТ Авионите кружат околу Украина, Израел, Иран, Пакистан…

Sase Ivanovski

БРОЈОТ НА ЗАГИНАТИ ВО КИЕВ СЕ ИСКАЧИ НА 21 ЛИЦЕ Во теророт кој траеше 9 часа употребени се 440 дронови и 32 ракети

Sase Ivanovski

ХАМНЕИ ГИ НАРЕЧЕ ИЗЈАВИТЕ НА ТРАМП СМЕШНИ И ЗАКАНУВАЧКИ „Ако САД се вмешаат, штетата ќе биде непоправлива“

Sase Ivanovski

„ИЗРАЕЛ Е ХРАБАР, ЈА ВРШИ ВАЛКАНАТА РАБОТА“ Мерц коментираше, стигна одговор од Захарова

Sase Ivanovski

МЗШВ: Исплатени над 340 милиони денари субвенции за обележани грла говеда

Sase Ivanovski

ВМРО ДПМНЕ: Натпревар во што поидиотски ставови, СДС повторно шампион – Навредите за „врховизам“, „изолација“ и „антиевропски вредности“ се обид да се покрие реалноста: нивното време помина, народот ги порази, а денес државата конечно има стабилна и одговорна власт

Sase Ivanovski

Само Америка има бомба доволно голема за да го уништи Фордо

Sase Ivanovski

Манасиевски: Истрагата за Кочани се спроведува неселективно и во целост, а Филипче и Шарените знаат само да злоупотребуваат трагедии

Sase Ivanovski

СДСМ: Распад на енергетскиот систем – Управа со измислени саботажи за РЕК ја покрива сопствената неспособност!

Sase Ivanovski

Началникот на Генералштабот на Армијата на конференција за копнено војување во Лондон

Sase Ivanovski

Герасимовски: За музичките сладокусци на 28 јуни Центарска симфонија под отворено небо со Александар Тарабунов, камерен оркестар и бенд

Sase Ivanovski

Туфегчиќ: Обвинението против Александар Ѓорчевски е паушално и без докази

Sase Ivanovski

Одбраната: Кешишев бил жртва на Палевски, не сторител

Sase Ivanovski

Манев: Палевски прво ја сликаше Вања па ја уби

Sase Ivanovski

Мерсел Биљали: Светот е во своевиден вакуум – ниту е во мир ниту е во војна или истовремено е во обете состојби

Sase Ivanovski

Герасимовски со Ансамблот „Орце Николов“: Културата е наша трајна заложба – вложуваме во манифестации што ги поврзуваат сите генерации

Sase Ivanovski
Вчитувам....