Многу руски дезертери немаат пасоши, а нивните имиња се на меѓународни потерници. И покрај тоа, тие се обидуваат да го најдат патот во странство. Тројцата дезертери зборуваа за Дојче веле за нивните судбини и верувања. Во продолжение е текстот преземен од ДВ.
Октоберфест е во полн ек во Минхен. Го сретнуваме Василиј во мирен парк на периферијата на градот. Тој е во Германија речиси еден месец и е еден од првите руски дезертери кои успеале легално да влезат во земјата. Овој млад човек вели дека се чувствува безбедно во Германија, но стравува за своето семејство во Русија. Затоа не сака да биде објавено неговото вистинско име. Во Русија, чии власти го бараат за дезертерство, му се заканува затворска казна до 15 години.
Василиј е артилериец. Студирал на воената академија и се обврзал на долгогодишна служба во руската армија. Но, тој веќе одамна беше разочаран од неа. Неговите обиди да ја напушти армијата беа неуспешни. Кога Русија ја нападна Украина, му беше наредено на бојното поле. Рекоа: „Подгответе се, остануваме без луѓе“, се присетува Василиј. Но, тој одби. „Јас имам украинско потекло“, му рекол тој на претпоставениот: „Татко ми е Украинец, нема да се борам против мојот народ“.
И покрај сите закани на претпоставениот, Василиј не замина на бојното поле. Но, тој не беше отпуштен од неговата единица поради тоа. Како што изјавија за ДВ Василиј и другите дезертери, не било лесно да се напушти руската армија и пред 21 септември 2022 година, кога претседателот Владимир Путин најави делумна мобилизација. И после тоа, велат, станало сосема невозможно. Казните за неовластено напуштање на касарната и дезертирање се зголемени на десет, односно 15 години затвор.
„Немаше излез“, вели Василиј. „Добив повик од командата и ми рекоа: „Или ќе одиш на бојното поле или ќе покренеме кривична постапка против тебе, во тој случај ќе завршиш зад решетки, од каде и онака ќе те пратат во војна“. Поради сето ова, Василиј решил да избега од Русија.
Според организацијата „Go by the Forest“, која им помага на Русите кои сакаат да избегнат мобилизација и да одат во војна, повеќе од 500 дезертери ја напуштиле земјата по најавата за мобилизација. А тоа се само оние кои се обратија до активистите за човекови права. Вистинските бројки се веројатно многукратно повисоки. Повеќето мажи бегаат прво во Казахстан или Ерменија. Еден од нив е офицерот за врска Виктор. Тој не сака да го објави ниту своето вистинско име. За разлика од Васили, тој беше учесник во руските воени операции против Украина.
За време на видео повик од главниот град на Казахстан, Астана, Виктор вели дека се обидел да ја напушти армијата. Но, во февруари 2022 година, тој ќе оди на воена вежба одржана на украинскиот полуостров Крим, кој Русија го анектира. Веќе на 24 февруари неговата единица учествуваше во руската инвазија.
„Не разбудија во пет часот наутро, нè построија и рекоа: „Почнува! Но, не ни кажаа каде одиме“, се сеќава Виктор. „Во тој момент беше едноставно невозможно да се одолее. Ако некој отиде напред, Украинците ќе пукаа во него, а ако бегаше назад, неговите ќе го фатат“, вели Виктор. Тој беше на украинска територија до летото 2022 година. „Ги видов егзекутираните воени затвореници и ги слушнав соодветните наредби од командантот на единиците“, вели тој, но уверува: „Никогаш не се случило ништо слично како она што се случи во Буча“. За масакрите на цивилите во Украина дознал, како што вели, дури на крајот на април 2022 година, кога успеал да добие пристап до Интернет. „Потоа многу преиспитав“, вели тој.
Евгениј, офицер во специјална единица, исто така беше испратен на границата со Украина во февруари 2022 година на воена вежба. Потекнува од сиромашно семејство, а војската му овозможила напредок во општеството. „Се надевавме и верувавме дека нема да има војна“, се сеќава тој во февруари 2022 година. „Мислевме дека Путин е убиец и крадец, но не и фанатик кој ќе започне војна. Но, се покажа дека работите се поинакви“. Евгениј признава.
На 24 февруари тој и неговата единица ја преминале границата со Украина. Дојдоа во Брвари кај Киев. „Сето тоа беше многу тажно за нас. На 30 март загина речиси целата чета“, вели тој, зборувајќи за борбите. „Кога бевме во близина на Киев, не земавме затвореници бидејќи немаше начин да ги однесеме во Русија, па беа убиени. На ист начин постапи и украинската страна, вели тој. Евгениј уверува дека тој самиот не учествувал во убиствата. „Подготвен сум да одговорам пред судот. Совеста ми е чиста. Учествував во воени активности, пукав, но и ме пукаа“, вели тој. По неуспешната руска офанзива кај Киев, единицата на Евгениј била преместена во Донбас. За да може да замине од таму, си пукал во ногата. „Ние меѓусебно се ранувавме во близина на украинските позиции и кажавме дека Украинците пукаат во нас. Ни поверуваа и бевме префрлени во болница во Русија“, вели Евгениј.
Виктор доби отсуство во средината на август 2022 година. Во касарната се обидел да добие отпуст од војската, но не успеал пред да биде објавена мобилизацијата. И двајцата полицајци на крајот побегнаа во Казахстан. Бидејќи против нив се води кривична постапка во Русија, тие не можеле да се вработат во Казахстан, дури морале да ги регистрираат своите мобилни телефони и банкарски сметки на туѓи имиња. Тие, исто така, стравуваа дека Казахстан може да ги екстрадира во Русија. „За себе гледам три можности: Франција, Германија или САД. Затоа што тие земји издаваат привремени патни исправи. На крајот на краиштата, никој од нас нема пасош“, вели Виктор.
Тој веќе неколку пати контактирал со амбасадите на овие и други западни земји, но досега сето тоа е неуспешно.
„Германското федерално Министерство за внатрешни работи во мај 2022 година објави дека дезертерите од руската армија ќе добијат заштита на бегалците бидејќи може да се претпостави дека нивното дезертирање ќе се сфати како политички чин против војната и затоа нивното кривично гонење претставува политички прогон“ вели Руди Фридрих, директор на здружението Connection e.V. Ова здружение, со седиште во Офенбах, ги поддржува оние кои одбиваат да учествуваат во војната на меѓународно ниво. Заедно со другите невладини организации, тој го повикува Европскиот парламент и земјите-членки на ЕУ да ги заштитат оние кои одбиваат да се борат за Путин. Се смета дека треба да им бидат издадени хуманитарни визи.
Василиј е еден од првите дезертери кои успеале да дојдат од Казахстан во Европа без пасош. Успеал да се вработи како програмер во германска ИТ компанија. Германската амбасада во Казахстан му издала привремена патна исправа за странци со работна виза. Не било лесно да се најде компанија која би прифатила дезертер без пасош, признава Василиј и додава дека уште потешко било да се напушти Казахстан. При првиот обид бил отстранет од авионот бидејќи неговото име било на меѓународната потерница. Василиј раскажува како неговата петгодишна ќерка бегала од еден до друг граничен службеник и молела: „Пушти го тато!“ Следниот ден, благодарение на неговиот адвокат Јернар Кошанов, тој успеа да ја напушти државата. „Излегува дека има одредени услови под кои тоа е можно“, вели Василиј без да наведе детали и додава: „Има излез“.
Сега веќе се прилагодува на животот во Германија и со ентузијазам зборува за својата нова работа. Василиј работи на развој на видео игри. Тој е благодарен на Германија за издавањето на визата и на Казахстан за дозволата да ја напушти земјата. И покрај ризиците за неговото семејство, тој решил да ја објави својата приказна за дезертерството за другите да имаат шанса да избегаат од таа крвава војна.
„На сите дезертери, на сите оние кои се на бојното поле и кои се очајни, сакам да им кажам дека се е можно. Не треба да се борите и да дејствувате против вашата совест. Можете да се спротивставите на учеството во овие злосторства“, вели Василиј.
