Австрија се соочува со најголемиот скандал со шпионажа во последните децении, бидејќи апсењето на поранешен разузнавач фрла светлина врз обемот на руската инфилтрација од големи размери, слабиот надзор над официјалните органи и однесувањето кое потсетува на шпионски роман. Егист От беше уапсен на 29 март.
Во налогот за апсење од 86 страници тој, меѓу другото, беше обвинет дека на руската разузнавачка служба и ги предал податоците од мобилните телефони на поранешни високи австриски функционери, дека бил вмешан во планирал упад во станот на познат новинар и напишал „предлози за подобрување“ на руските операции по атентатот во Германија нарачан од Русија
От е осомничен дека му дал чувствителни информации на Јан Марсалек, Австриец кој е во бегство баран поради сомневање за измама по колапсот на германската компанија за плаќања Wirecard 2020, чијшто главен оперативен директор беше тој. Во налогот за апсење се наведува дека пораките за разговор што ги поседуваат британските власти директно го поврзуваат Марсалек со руската разузнавачка служба ФСБ. Германските и австриските медиуми објавија дека Марсалек наводно имал врски со руското разузнавање од 2014 година. Се верува дека моментално е во Русија.
Томас Риглер, историчар и експерт за шпионажа во австрискиот центар за разузнавачки, пропаганда и безбедносни студии, рече дека случајот има „потенцијал да биде една од најголемите шпионски приказни во поновата австриска историја“, пренесува АП.
„Случајот е посебен поради неговата меѓународна димензија и фактот што вклучува не само шпионажа, туку и инфилтрација во австрискиот политички систем и слабеење на внатрешната безбедност на земјата“, рече тој. Австрија, која беше блиску до Железната завеса за време на Студената војна и долго време имаше добри односи со Москва, е членка на Европската унија со политика на воена неутралност – и долгогодишна репутација на шпионски центар.
Разоткривање на шпионските мрежи
От, поранешен полицаец, беше разузнавач во Турција и Италија од 2001 до 2012 година пред да работи со тајните агенти во сега веќе непостоечката австриска разузнавачка служба БВТ.
Тој беше суспендиран од БВТ во 2017 година кога првпат се појавија наводи дека можеби шпионирал за Русија, но се вратил следната година да работи за австриската полициска академија. Во 2021 година, тој беше суспендиран и притворен во очекување на понатамошна истрага за неговите наводни врски со Русија. Властите одлучија дека доказите се премногу слаби и го ослободија од притвор околу четири недели подоцна.
Во БВТ, От работел под раководство на Мартин Вајс, поранешен шеф на австриското разузнавање. Обвинителството тврди дека От и Вајс биле „блиски пријатели“. Во налогот за апсење се наведува дека откако Вајс ја напуштил разузнавачката служба во 2018 година, тој почнал да работи за Марсалек и компанијата Wirecard и му пренесувал наредби од Марсалек и руските оперативци на Ото. Според налогот за апсење, Марсалек во пораките рекол дека помогнал да се „евакуира“ Вајс во Дубаи.
Адвокатот на Ото одби да го коментира случајот, велејќи дека тој неодамна ја презел одбраната на От. От претходно ги негираше обвиненијата за шпионажа и какво било незаконско работење. Марсалек, кој има 44 гола, се чини дека е „пајакот во мрежата“ кој ги „влече конците“, рече Риглер. Адвокатот на Марсалек не одговори на барањата за коментар.
Дисиденти, шпиони, бази на податоци
Според австрискиот налог за апсење, Отт од 2017 до 2021 година собирал чувствителни информации за луѓе од интерес на Русија „со цел да ги проследи до Јан Марсалек и непознати претставници на руските власти“ преку пребарување на националните полициски бази на податоци и испраќал барања до други европски полициски сили, вклучително и италијански и британски. От, исто така, наводно побарал податоци од европскиот информативен систем за прекугранични патувања во Шенген за да открие дали се бараат осомничени руски разузнавачки агенти и поранешни вработени во Wirecard и дали имаат некакви ограничувања за патување. Во налогот за апсење се наведува долг список на луѓе кои биле шпионирани, вклучувајќи руски дисиденти, бизнисмени и поранешен офицер кој работел за руската ФСБ.
Кражба, мобилни телефони и научени лекции
Додека тврдењата дека От барал информации за Русија првпат се појавија во 2017 година, британското разузнавање неодамна и пренело важни нови информации на Австрија. Петмина бугарски државјани, наводно поврзани со Марсалек, беа уапсени во Британија минатата година, а уште еден во февруари. Според налогот за апсење на От, пораките за разговор меѓу Марсалек и еден од осомничените во случајот Орлин Русев, до кои дошла британската разузнавачка агенција МИ5, укажуваат на понатамошни операции на Марсалек и неговите австриски помошници. Само пет недели откако От беше ослободен од притвор во 2021 година, тој, наводно, ја побарал адресата на бугарскиот истражувачки новинар Хрис Грозев во Виена и ја препратил до Марсалек.
Марсалек подоцна наводно ангажирал тим да упадне во станот на Грозев и да му го украде лаптопот и УСБ-то.
Грозев, кој следеше руски офицери осомничени за вмешаност во труењето во 2018 година на поранешниот руски разузнавач Сергеј Скрипал и рускиот опозициски лидер Алексеј Навални во 2020 година, се пресели од Виена минатата година откако беше известен од австриските власти дека повеќе не можат да ја гарантираат неговата безбедност. Исто така, се дознава дека От успеал да пристапи до мобилните телефони на тројца поранешни високи функционери на австриското Министерство за внатрешни работи, вклучувајќи го и телефонот на шефот на кабинетот на поранешниот министер, кога уредите ги поправале ИТ експерти на БВТ откако паднале во вода за време на патување со брод на Дунав во 2017 година.
Според обвинителот, телефоните му биле предадени на непознат агент кој работел за Марсалек во станот на поранешниот девер на Ото во Виена и „тие се префрлени во Москва на дополнителна анализа“. Тие велат дека телефоните содржеле „чувствителни официјални и приватни информации“.
От, исто така, наводно му помогнал на Марсалек да прошверцува во Москва украден компјутер СИНА, уред што го користат многу европски влади за пренос на доверливи информации. Според обвинителите, по предавањето во истиот стан во Виена, Марсалек во порака напишал дека уредот бил успешно префрлен во Лубјанск, каде што се наоѓа седиштето на ФСБ во Москва.
Инспекторите нашле и разузнавачка анализа на мобилниот телефон на Ото, која вклучувала „предлози за подобрување“ на руските разузнавачки операции во Европа по убиството на грузиски државјанин со чеченско потекло во 2019 година во Берлин. Во овој случај е уапсен и осуден Русин, кој според германскиот суд дејствувал по наредба на руските власти.
Што прави Австрија сега?
От останува во притвор во очекување на одлуката дали ќе биде официјално обвинет – процес кој најверојатно ќе потрае. Сепак, случајот доминираше во медиумите, при што различни политички партии меѓусебно се обвинуваат дека порано не го спречиле От.
Австрискиот канцелар Карл Нојхамер свика состанок на Советот за национална безбедност за вторник и рече дека земјата мора да ги зајакне безбедносните мерки за да спречи руска инфилтрација. Неговата министерка за правда рече дека таа планира да ги заостри законите за шпионажа во земјата, кои во моментов се експлицитно забранети кога се насочени против самата Австрија, но не и ако се мета на други земји или многуте меѓународни организации со седиште во Виена.
