Фото: Маја Јаневска-Илиева
Направени се голем број студии за штетноста од пушењето по нашето здравје, а некои од нив се обидоа да го измерат тоа влијание. Накратко, да повториме дека студиите покажале дека пушењето значително го скратува животот и дека не постои количество на цигари што нема штетно дејство. Според студијата објавена во престижното списание JAMA, пушачите живеат во просек 10 години помалку од непушачите.Хроничното пушење и денес е водечка причина за прерана смрт на глобално ниво. И покрај напорите на многу земји да ја намалат оваа лоша навика, дури четвртина од сите смртни случаи кај средовечните возрасни лица во Европа и во Северна Америка му се припишуваат на пушењето. Важно е да се истакне дека Хрватска е на самиот врв на ЕУ во однос на бројот на пушачи и предвремени смртни случаи поврзани со пушењето.Според „Евростат“, во Хрватска во 2024 година пушат околу 21,8 отсто од населението. Од нив, 10,2 отсто пушат помалку од 20 цигари дневно, а 11,6 отсто пушат повеќе од 20.
Студии за штетните ефекти од пушењето врз здравјето
Направени се голем број студии за штетноста од пушењето по нашето здравје, а некои од нив се обидоа да го измерат тоа влијание.
Накратко, да повториме дека студиите покажале дека пушењето значително го скратува животот и дека не постои количество на цигари што нема штетно дејство. Според студијата објавена во престижното списание JAMA, пушачите живеат во просек 10 години помалку од непушачите.
Според студијата на научниците од Универзитетот „Калифорнија“ во Беркли, објавена во списанието „Велнес летер“ во 2000 година, секоја кутија цигари претставува ден и половина изгубен живот. Човек што пуши по една кутија дневно ќе си го скрати животот за речиси два месеци во годината.Истражувањето објавено во Британскиот медицински журнал, сепак, покажа дека секоја испушена цигара го скратува животот за 11 минути.Масовното откажување од пушење овозможи подобри студии
Но на многу пушачи можеби им се поинтересни студиите што го истражувале позитивниот исход од откажувањето од пушење. Во текот на изминатите децении, кампањите против пушењето спроведени од многу земји дадо плод и многу пушачи престанаа да пушат пред да наполнат 40 години, што овозможи да се спроведат квалитетни студии за влијанието на престанувањето со пушење врз здравјето и долговечноста.
Тие покажаа дека луѓето што престанале да пушат можеле да го намалат ризикот од прерана смрт дури за 90 отсто во споредба со луѓето што продолжиле да пушат.
Придобивките од откажувањето од пушење се несомнени и јасни. Сепак, на претходните анализи главно им недостигаа нијанси што ќе овозможат процена на придобивките од откажувањето од пушење во различни фази од животот. Дали има некои поголеми придобивки дури и ако се откажеме од пушењето на постара возраст и какви? Дали се мерливи ефектите од напуштањето на пушењето во различни возрасти?Ова прашање беше обработено во труд објавен на 8 февруари 2024 година во Списанието за медицина на Нова Англија.
Анализата беше спроведена во четири земји
Објавената студија е т.н. метаанализа на податоци собрани во четири национални студии поврзани со регистри на смртни случаи во четири земји – САД, Канада, Норвешка и Велика Британија. Националното истражување за интервју за здравство опфати примерок од граѓани на САД на возраст од 20 до 79 години помеѓу 1997 и 2018 година. Друго истражување, Истражувањето за здравјето на заедницата во Канада, опфати луѓе од иста возрасна група со примероци собрани помеѓу 2000 и 2014 година. Во Норвешка во периодот од 1974 до 2003 година беа спроведени дури три студии, во кои беа вклучени учесници на возраст од 25 до 79 години. Во четвртото истражување беа користени податоци на „УК биобанк“ за лица на возраст од 40 до 73 години.
Анализата на податоците на крајот опфати релативно разновидна популација од 1,48 милион возрасни лица од земји со високи приходи, следени 15 години.
Студијата се потпираше на т.н. пропорционален модел на опасности Кокс и го зеде предвид статусот пушач наспроти непушач, како и времето од прекинот на пушењето (помалку од три години, помеѓу три и девет години или најмалку десет години).
Статистичките приспособувања направени во контекст на анализата на Кокс ги зедоа предвид возраста, образованието, консумирањето алкохол и дебелината.
На крајот од истражувањето, научниците забележале 122.697 смртни случаи. Споредбата на пушачите и непушачите потврди дека прекумерната смртност е поврзана со пушењето, при што проценетиот ризик (HR) за прерана смрт кај пушачите е речиси трипати поголем (2,80 пати за жени и 2,70 пати за мажи).
Големо скратување на животниот век кај пушачите
Пушењето го скрати животниот век во возрасната група од 40 до 79 години за 12 години за жените и за 13 години за мажите во однос на вкупната смртност. Во однос на специфичната смртност што му се припишува на пушењето, соодветните бројки достигнаа високо ниво од 24 и 26 соодветно.
Болестите на респираторниот систем беа највисоко рангирани кај двата пола (HR, 7,6 за жени и 6,3 за мажи), проследено со кардиоваскуларни болести (HR, 3,1 за жени и 2,9 за мажи) и рак (HR, 2,8 за жени и 3,1 за мажи. ).
Студијата покажа дека престанокот со пушење ја намалува вкупната смртност на половина.
Особено голем ефект е забележан кај луѓето што престанале да пушат пред да наполнат 40 години. Кај нив откажувањето од пушење ја врати вкупната смртност на нивото забележано кај непушачите веќе третата година по откажувањето од пушењето.
Вишокот на смртност се намалува сѐ повеќе и повеќе како што се зголемува периодот на прекин, дури и по 40-та година од животот. На пример, откажувањето од пушење 10 години или повеќе кај пушачите на возраст од 40 до 49 години речиси целосно го промени целокупниот вишок на смртност (-99 отсто кај жените, -96 отсто кај мажите). Се покажа дека овој тренд е речиси еднакво поволен дури и кај повозрасната група (50-59 години) со проценти од -95 отсто и -92 отсто соодветно.
Подобро некогаш отколку никогаш
Авторите истакнуваат дека овие квантитативни резултати се приближни поради методологијата (метаанализа) и одредена хетерогеност во студиите, како и поради мноштвото потенцијални конфузни фактори што не биле земени предвид.Но и покрај тоа, велат дека во нив има многу вистина. Тие веруваат дека треба да се истакнат оптимистичките импликации за да се поттикнат пушачите да се откажат од пушењето, дури и оние на постара возраст. Подобро доцна отколку никогаш, дури и ако знаеме дека користа од откажувањето е многу поголема кога тоа се случува порано, особено ако земеме предвид дека една студија покажува дека веќе три години непушење е доволно за да се добијат неколку години живот.
